Таърихи чахон
-
Шахрсози, меъмори ва санъати Эллинисти
Замони эллинистӣ давраи бунёди шаҳрҳои зиёди нав ва ободу зебогардонии шаҳрҳои қадима буд. Табиист, ки ин ҷараён ба санъати шаҳрсозӣ ва меъморӣ такони бузургро ба миён овард. Унсурҳои нақшаи дурусти сохтан ва ободикунонии шаҳр ҳанӯз дар замони классикӣ ба вуҷуд омада буданд. Лекин истифодаи пурраи принсипҳои шаҳрсозии мунтазами Гиподам ва…
Муфассалтар » -
Илм ва техникаи Эллинисти
Нишонаи вижаи ҳаёти зеҳнии замони эллинистӣ аз фалсафа ҷудошавии илмҳои махсус мебошад. Ҳаҷми шуморавии донишҳои илмии ҷамъшуда, муттаҳид ва коркардкунии дастовардҳои халқҳои гуногун ҷудошавии минбаъдаи фанҳои (намудҳои) илмро ба вуҷуд овард. Сохтори умумии натурфалсафаи гузашта сатҳи рушди илмро қонеъ карда натавонист, чунки барои ҳар як фан (илм) муайян кардани қонуну…
Муфассалтар » -
Маданияти Юнон дар замони Эллинисти
ВИЖАГИҲОИ УМУМИИ МАДАНИЯТИ ЭЛЛИНИСТӢ Рафти рушди маданият дар марҳалаи эллинизм дар шароити нави таърихӣ сурат мегирифт. Ин ҷомеа нисбат ба замони пешин дар ҳудудҳое бунёд карда мешуд, ки дар он ҷо аллакай одамон сукунат доштанд. Агар дар замони пешин инсон худро пеш аз ҳама сокини полис ва ё ҷамоаи деҳотии…
Муфассалтар » -
Шимоли назди баҳри сиёх дар асрхои 3–1 то милод
ШАРҲИ УМУМИИ ТАЪРИХИ ШИМОЛИ НАЗДИ БАҲРИ СИЁХ ДАР ЗАМОНИ ЭЛЛИНИСТӢ Шаҳрҳои шимолии Назди баҳри Сиёҳқисми таркибии олами эллинистӣ буда, дар сиёсати иқтисодӣ ва маданӣ бо давлатҳои нимҷазираи Балкан, Осиёи Хурд ва ҳатто Мисри дурдаст дар ҳолати робита ва ҳамоҳангии зич қарор доштанд. Барои давлатҳи юнонии шимоли Назди баҳри Сиёҳҳамсоягӣбо ин…
Муфассалтар » -
Давлатхои Эллинистии Осиёи Хурд
ШОҲИГАРИИПЕРГАМДАР АСРҲОИ III– IIТО МИЛОД Дар низоми давлатҳои эллинистӣ дар асрҳои III — II то милод шоҳигарии Пергам мақоми калонро соҳиб буд. Дар аввал қаламрави он вилояти Мисияро дар бар гирифта, дар қисмати шимолу ғарбии Осиёи Хурд — дар водии серҳосили дарёи Каик бо шаҳри асосии он Пергам воқеъ гардида…
Муфассалтар » -
Юнони Балкан ва Юнони Бузург
Ба миён омадани низоми давлатҳои нав Юнон ва Македонияро ба ноҳияи нисбатан хурду дуюмдараҷаи олами эллинистӣ мубаддал гардонид. Нурӯҳои иқтисодӣ ва ҳарбии Македония нисбат ба давлатҳои Селевкиён ва Птоломейҳо хелезаиф буд. Юнон бошад, давраи заифшавии худро аз сар мегузаронид, ки сабабҳои асосии он дар муҳоҷиркунонии оммавии юнониҳо ба Шарқ, ба…
Муфассалтар » -
Таъсисёбии давлати Селевкиён ва идораи он
Давлати Селевкиён Таъсисёбии давлати Селевкиён ва идораи он Дар байни давлатҳои эллинистӣ давлати калонтарин шоҳигарии Селевкиён буда, дар замони рушди пуравҷи худ қисми зиёди заминҳоеро дар бар мегирифт, ки ба ҳайати шоҳаншоҳии Искандари Макдунӣ дохил буданд. Ин давлат дар Ғарб аз баҳри Эгей сар карда, дар Шарқ тоба Ҳиндустон тӯл…
Муфассалтар » -
Мисри Птоломейхо
ҚАЛАМРАВИ МАМЛАКАТ Яке аз мамлакатҳои калонтарин ва хоси эллинистӣ Миср мебошад, ки онро сулолаи Птоломейҳо роҳбарӣ карда, зурёти яке аз сарварони ҳарбии Искандари Макдунӣ ва намояндаи оилаи ашрофии македонӣ Птоломеи Лаг (солҳои 323 – 283 то милод)буд. Мисри эллинистӣ яке аз шоҳигарҳои пурзӯр буда,ҳамчун давлати соҳибистиқлол нисбат ба давлатҳои дигари…
Муфассалтар » -
Мохияти Эллинизм
Эллиним чист ва нишонаҳои махсусиятҳои он кадоманд? Эллинизм чунин дастоварде буд, ки он дар натиҷаи бо роҳи зӯрӣ, яъне ҷангҳои шадид олами Юнони қадим ва Шарқи қадим, ки қаблан дар алоҳидагӣ рушд меёфтанд, дар низоми ягонаи давлатҳое муттаҳид карда шуданд, ки дар низоми иҷтимоию иқтисодӣ, сохтори сиёсӣ ва мадании худ…
Муфассалтар » -
Шуриши Спитамен
Муборизаи халқҳои осиёи марказӣ бар зидди Искандари истилогар. Шӯриши Спитамен Воридшавии артиши Македония ба вилоятҳои шарқӣ моҳияти ҷангро куллан тағйир дод. Агар қаблан аҳолии қаламравҳои ишғолшуда ба ивазшавии як ҳоким ба ҳокими дигар, бо баъзе истисноҳо, бетафовут назар мекарда бошанд, пас акнун бар зидди аҷнабиёни истилогар ҷанги ҳақиқӣ оғоз мегардад.…
Муфассалтар » -
Мухориба дар Гавгамела, забти Бобулу Суза ва Оташ задани тахти Чамшед (Персеполис)
Искандар баҳори соли 331 то милод аз нав Байнаннаҳрайн бармегардад. Ба Парменнон аскар фиристонида, мефармояд, ки гузаргох аз дарёи Фуротро ишғол намояд. Искандар ба нерӯҳои Парменнон пайваста, дарёи Фуротро убур мекунад. Кисми пешгарди артиши форсҳо ақибнишинӣ кард ва артиши Македония бемамониат аз дарёи Даҷла гузашта ба Арбел наздик шуда, огаҳӣ…
Муфассалтар » -
Лашкаркашии Искандар ба шарк ва таъсисёбии шоханшохии Искандари Макдуни
ТАЙЁРИИ ҲАРБИЮ СИЁСӢ БАРОИ ЛАШКАРКАШӢ Сабабгори лашкаркашии Искадар ба Шарқ ба он воқеоти ҷараёни таърихие вобаста буд, ки ҳам дар нимҷазираи Балкан, дар Юнон ва Македония ба амал меомаданд ва ҳам дар давлати форсии Ҳахоманишиён. Давлати Ҳахоманишиён дар асри IV то милод рӯ ба таназзул ниҳода буд. Бенизом гардидани тартиби…
Муфассалтар » -
Меъморию шахрсози ва санъат дар Юнон
Асрҳои V — IV то милод замоне буд, ки Юнон давраи нашъунамои меъморӣ ва ҳайкалтарошии худ, офарида шудани асарҳои барҷастае, ки маданияти ҷаҳониро ғанӣ гардонида буданд, аз сар мегузаронид. Дар санъати меъмории Юнони замони классикӣ меъморони забардаст Калликрат, Иктин, Праксител, Лисипп, Мирон, Фидий саҳми бузург гузоштаанд.Санъати меъморӣ бо вазъи назария…
Муфассалтар » -
Маданияти замони классикии Юнон
Дар боби мазкур ба як истиснороҳ дода шудааст, ки он танҳо ба замони классикӣ нею ба ҳамаи марҳалаҳои таърихи Юнони қадим дахл дорад. Мо мавзӯи “Илми математика (риёзӣ)”-ро дар ҳамин боб додаем. Сабаб он аст, киҷараёни рушди ин илм дар алоқамандии пайдарҳамӣ аз замони архаистӣ то замони эллинистӣ сурат гирифтааст.…
Муфассалтар » -
Театр ва адабиёти Юнон
Болоравии обрўю эътибори намоишномаҳои театрӣ дар замони қадим ба он оварда расонид, ки онҳо натанҳо дар идҳои динӣ ва ҷамъиятӣ мақоми аз ҳама баландро ишғол намуданд, балки аз мурофиаҳои динӣҷудо шуда, ба намуди мустақили санъат мубаддал гардида, дар ҳаёти юнониёни қадим ҷойи махсусро ишғол намуданд. Дар замони архаистӣ намоишномаҳои театрӣ…
Муфассалтар » -
Юнони бузург ва назди бахри сиёх
ШАРҲИ НОМҲОИ “ЮНОНИ БУЗУРГ” ВА “НАЗДИ БАҲРИ СИЁҲ” Қисми таркибии ҷаҳони юнонӣ дар асрҳои V — IV то милод шаҳрҳое ба ҳисоб мерафтанд, ки дар ҷазираи Ситсилия, қисми ҷанубии Италия (Вилояти Юнони Бузург) ва дар соҳилҳои Баҳри Сиёҳ (Вилояти Назди баҳри Сиёҳ) воқеъ гардида буданд. Таърихи Юнони Бузург бо таърихи…
Муфассалтар » -
Болоравии Македония ва барпошавии хукмронии Юнон
ҚАБИЛАҲОИ ФРАКӢ ДАР АСРҲОИ V — IVТО МИЛОД Дар сарнавишти сиёсии Юнони Балкан дар асрҳои V – IV то милодду вилояти калони нимҷазираи Балкан – Фракия ва Македония, ки аҳолии онҳо мувофиқан фракиҳо ва македонҳо ном доранд, нақши арзанда бозидаанд. Қабилаҳои сершумори фракӣ (одрисҳо, медҳо, базалтҳосапеҳо, астҳо, прибаллҳо ва ғайра)…
Муфассалтар » -
Вазъи ичтимоию иктисоди, харбию сиёси ва бухрони низоми полисхо дар Юнон
ВАЗЪИ ИҶТИМОИЮ ИҚТИСОДИИ ЮНОН Ҷанги хонумонсӯзи Пелопоннес ба вазъи полисҳои Юнони нимаи аввали асри IV то милод таъсири калон расонид. Шикасти Афина парокандашавии чунин иттиҳодияи иқтисодӣ ва сиёсӣ чун Иттиҳоди Баҳрии Афина Юнонро аз нав ба ҳолати парокандагӣ ва канда шудани алоқаҳои иқтисодӣ оварда расонид ва онро маҷбур сохт, ки…
Муфассалтар » -
Вазъи дохилии Юнон дар нимаи дуюми асри 6 — нимаи аввали асри 4 то милод
Муносибатҳо дар байни иттиҳодияҳои нисбатан пуриқтидори полисҳои юнонӣ – Иттиҳоди Пелопоннес, ки ба он Спарта сарварӣ мекард ва Иттиҳоди Аввали баҳрии Афина, ки ба он Афина роҳбарӣ мекард, вазъи дохилии Юнонро дар нимаи дуюми асри V то милодро муайян менамуданд. Ин иттиҳодҳо ба дастабандҳои пурзӯри ҳарбию сиёсӣ мубаддал гардида, дар…
Муфассалтар » -
Сохтори идораи давлати дар Спарта
ХУСУСИЯТҲОИ УМУМӢ Чун дар Афина дар Спарта низ сохти давлатӣ дар худ принсипҳои хоҷагии полисиро инъикос карда буд. Бо ҳамин сабаб дар ҳардуи ин полисҳо баъзе асосҳои умумиро мушоҳида кардан мумкин буд: муттамарказ будани ҳаёти сиёсӣ дар доираи дастаҷамъонаи гражданӣ, мавҷудияти шаклҳои антиқии моликият ҳамчун моликияти умумии гражданҳо, робитаи ногусастании…
Муфассалтар » -
Сохти ичтимоии чомеаи Юнон ва демократиияи Афина хамчун низоми сиёси
ТАВЗЕҲИ СОХТИ ҒУЛОМДОРИИ КЛАССИКӢ Чанд махсусияти ғуломдорӣ дар Афина. Иқтисодиёти Юнони дар асрҳои V — IV томилод ба вуҷуд омада, он моҳияти сохтории ҷомеаи Юнони қадимро муайян карда буд.: истеҳсолоти кишоварзии меҳнатталаб, косибӣ, муносибатҳои бозорӣ ва молию пулӣ дар полисҳо. Низоми ғуломдории классикӣдар марказҳои савдоию косибӣ ба вуҷуд омада, баъд…
Муфассалтар » -
Чангхои Юнону Форс
ЗАМИНАҲОИ ҶАНГҲОИ ЮНОНУ ФОРС Ҷангҳои Юнону Форс дар таърихи Юнон марҳалаи ҳалкунанда гардид. Шаҳрҳои сершумори хурди юнонӣ, ки бештари вақтҳо дар байни худ душманӣ доштанд, тавонистанд, ки дар муқобили Шоҳаншоҳии Бузурги Ҳахоманишиён муттаҳид шуда, истиқлолияти худро ҳимоя карда. ҳатто ба ҳуҷуми ҷавобӣ гузаранд. Истодагариҳои тулонӣ ба шоҳаншоҳии Форс натиҷаҳои мусбии…
Муфассалтар » -
Маданияти Юнон дар замони Архаисти
ТАШАККУЛИ ШУУРИ ҚАВМӢ ВА МЕЪЁРҲОИ АХЛОҚИИ ЮНОНӢ Ба монанди соҳаҳои дигари ҳаёт, маданияти Юнон дар замони архаистӣ дигаргуниҳои пурҷӯшу хурушро аз сар мегузаронид. Дар ин садсолаҳо ташаккули шуури ахлоқии мардум ба амал омада,юнониҳо бо мурури замон худро халқи муштараке эҳсос менамоянд, ки аз халқҳои дигар тафовут доранд ва халқҳои ғайрро,…
Муфассалтар » -
Мустамликагардонии бузурги Юнони
САБАБҲОИ МУСТАМЛИКАГАРДОНИИ ЮНОНӢ Парокандашавии ҷамоаҳои авлодӣ ва ба ҷои онҳо ба вуҷуд омадани муносибатҳои синфии барвақта натиҷаи муҳими тағйироту таҳаввулот дар сохтори иҷтимоию иқтисодии ҷомеаи Юнон буданд.Дар ҳаёти иқтисодии юнониҳои қадим шам дигаргуниҳои чашмрас ба амал омаданд. Дар асрҳои VIII – VI то милод ҷузъҳои асосии истеҳсолоти кишоварзӣ хоҷагиҳои хурди…
Муфассалтар » -
Пелопоннес ва макоми Спарта дар он
ШАРОИТИ УМУМИИ РУШДИ ПЕЛОПОННЕС Баъди аз байн рафтани тамаддуни Микена, дар асрҳои ХII – Х то милод чун дар тамоми Юнон дар тамоми Пелопоннес низ ҳам ҳаракати беисти қабилаҳои маҳаллӣ ва ҳам аз беруномада давом дошт. Дар се аср дар нимҷазира қисми зиёди аҳолӣ иваз шуд. Ахейҳо ва иониҳо, ки…
Муфассалтар » -
Юнон дар замони Архаисти (асрхои 8 — 6 то милод)
ШАРҲИ УМУМӢ ДАР БОРАИ ЗАМОНИ АРХАИСТӢ Дар рушди таърихии Юнони асри IХ ва оғози асри VIII то милод тағйиротҳои куллии иҷтимоию иқтисодӣба амал омаданд. А он ҷумла ҷамоаҳои дар иҳотамонда ва маҳдуди авлодии деҳотӣ ба сохторҳои нави иҷтимоию иқтисодӣ табдил ёфта, дар ниҳоди онҳо рушди босуръати иқтисодию иҷтимоӣсурат гирифта, дар…
Муфассалтар » -
Асрхои торик ва пеш аз полиси дар Юнон
ХУСУСИЯТҲОИ РУШДИ ҶОМЕАИ ГОМЕРӢ ДАР АСРҲОИ ХI – IХ ТО МИЛОД Таърихи марҳалаи баъд аз давраи Криту Микенаи Юнон бо номи шоири бузурги он замон Гомер – гомерӣ номгузорӣ карда шудааст. Достонҳои ӯ “Иллиада” ва ва “Одиссея” дар бораи ин давраи калони таърихӣ – асрҳои ХI – IХ то милод…
Муфассалтар » -
Тамаддуни Микена: Замони Элладаи Ахеии Юнон
СОКИНШАВИИ АХЕЙҲО ДАР БАЛКАН Давраи аввали Юнони замони Ахей то охирҳои ҳазорсолаи III то милодро дар бар гирифтааст. Офарандагони маданияти Микена ахейҳои юнонӣ буда, ба нимҷазираи Балкан дар охирҳои ҳазорсолаи III – аввали ҳазорсолаи II то милод аз шимол — пастиҳои Дунай ва ё даштҳои соҳилҳои Шимолии баҳри Сиёҳ зада…
Муфассалтар » -
ЗАМИНАХОИ БА ВУЧУД ОМАДАНИ ДАВЛАТ ДАР КРИТ
Тамаддуни Крит ЗАМИНАҲОИ БА ВУҶУД ОМАДАНИ ДАВЛАТ ДАР КРИТ Сарчашмаи қадимтарини тамаддун дар Аврупо ҷазираи Крит буд. Аз назари мавқеи ҷуғрофии худ ин ҷазира серкӯҳи дарозрӯя ва даромадро ба баҳри Эгей баста ва ба ҷануб дар самти соҳилҳои осиёгӣ ва африқоии баҳри Миёназамин тӯл кашида, истеҳкоми табии ҳимояи қитъаи Аврупо…
Муфассалтар » -
Варзиш ва чангхои гладиатори дар Рим
Тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш. Тарбияи ҷисмонӣ дар давлате, ки дар марҳалаи дунёи қадим дар рушди худ ба зинаи баландтарин ноил гардидааст, ба ҷумлаи давлатҳои дорои мушкилиҳои зиёду пурихтилофи таърихи маданият мебошад. Маҳз дар ҳамин ҷо дар замони сохти ғуломдорӣ қӯшуне мавҷуд буд, ки аз назари тайёрии ҷисмонӣ дар сатҳи баландтарин…
Муфассалтар »