Консепсияхои табиатшиноси
-
Эволютсия дар геология
Таъсисёбии сайёраи Замин; сохт ва эволютсияи он Ба маҷмӯи илмҳои табиатшиносии макроолам дар навбати аввал илм дар бораи Замин дохил мегардад. Замин Офтоб сайёраи сеюм буда, даври гардиши он дар атрофии тираш ба 24 соат ва даври гардиши он аз эллиптикӣ дар атрофи Офтоб ба 365 шабона рӯз баробар аст.…
Муфассалтар » -
Биоэтика ва Консепсияи пайдоиши ҳаёт дар Замин
Дар таҳти этикаи биологӣ татбиқи фаҳмиш ва меъёрҳои ахлоқии умумибашарӣ, ки дар онҳо проблемаҳои саховат, ғазаб, виҷдон, шараф ва ғайра дар соҳаи фаъолияти Амалию назариявӣ дар биология, инчунин рафти тадабиқи амали натиҷаҳои он дохил мегарданд, фаҳмида мешавад. Дар соҳаи донишҳои этикӣ, ҷудо кардани биоэтикаро ба вуҷудори якқатор проблемаҳои зарурии фаҳмиши…
Муфассалтар » -
Принсипҳои асосии эволютсияи биологӣ
Таълимот дар бораи эволютсияи биологӣ – илм дар бораи сабабҳои, қувваи пешбаранда, тағйироти қонуниятҳо ва инкишофи организмҳои зинда мебошад. Таълимоти эволютсионӣ, ки асосгузори он Ч.Дарвин Буда, асоси назариявии биологияи ҳозиразамон ба шумор меравад, натиҷаҳои ба даст овардаи фанҳои биологии хусусиро ҷамъбаст менамояд. Принсипҳои асосии назарияи эволютсионии Дарвин ба шумор мераванд:…
Муфассалтар » -
Консепсияи муосир экологӣ
Тавсифҳои энергетики экоситемаҳо. Вобастаги ба инкишофи илму техника, инчунин таъсири фаъолонаи одам ба муҳит иҳотакунанда, проблемаҳои бавуҷудомадаи экология аҳмияти калон пайдо намуд. Ин ҷараёни ифлосшавии атмосфера, заҳрнокшавии дарёу кӯлҳо, боронҳои кислотагӣ, зиёдшавии партовҳои истеҳсолот, махсусан истифодабарии моддаҳои радиоактивӣ ва ғайраҳо мебошад. Дар замони ҳозира экология ба равияи байнифаннӣ табдил ёфтааст,…
Муфассалтар » -
Консепсияи совияҳои таркибҳои биологӣ
Совияҳои ташакулёбӣ системаҳо зинда. Биология ҳамчун таълимот оид ба ҳаёт дар замонҳои қадим пайдо шуда, таърихан чун илми тасвири шаклҳо ва намудҳои гуногуно лами наботот ва ҳайвонот инкишоф ёфтааст. Дар биология усулҳои таҳлил ва таснифи маълумотҳои сершумори таҷрибавӣ оид ба табиати зинда мавқеи муҳимтарин дорад. Таснифоти (классификатсия) аввалини растаниҳоро табиатшиноси…
Муфассалтар » -
Сохти модда ва Системаи кимиёвӣ – ҷараёнхои кимиёвӣ
Намудҳои реаксияҳои кимиёӣ. Сохти модда. Системаи кимиёвӣ – ҷараёнҳои кимиёвӣ. Эволютсияи системаи кимиёвӣ. Реаксияи таҷзияшавӣ реаксияест, ки дар натиҷаи он аз ду ё якчанд модда як моддаи нав ҳосил мешаванд: 2Нg O = 2Hg + O2 2K cℓO3 = 2K cℓ +3O2 Реаксияи пайвастшавӣ реаксияест, ки дар натиҷаи он аз…
Муфассалтар » -
Нуқтаи назари системаи омӯзиши хосияти моддаҳо
Фаҳмишҳои асосӣ ва қонунҳои кимёӣ. Робитаи кимиёӣ ва сахти молекулаҳо. Яке аз фанҳое, ки таркиб, сохт, хосият, инчунин табдилёбии моддаҳоро бе тағйирёбии таркиби ядрои атом меомӯзад, кимиё ба шумор меравад. Кимиё ҳанӯз 3- 4 ҳазор сол пеш аз мелод ба вуҷуд омадаст. Дар он вақт одамон ба табдилёбиҳои моддаҳои гуногун…
Муфассалтар » -
Назарияи таъсисёбии ситораҳо ва сайёраҳо
Мегаолам ё кайҳонро илми ҳозира ҳамчун системаи ҷисмҳои осмонии таъсири мутақобилкунанда ва инкишофёбанда дида мебарояд. Вай аз сайёраҳо ва системаи сайёраҳои дар атрофи ситораҳо бавуҷудоянда, ситораҳо ва системаи ситораҳо – галактикаҳо, системаи галактикаҳо – метагалатикаҳо иборат аст. ситораҳо дар алоҳидагӣ мавҷуд набуда, системаҳоро ташкил мекунанд. Системаи ситорагии оддитарин, ки системаҳои…
Муфассалтар » -
Тасаввуротхо дар бораи фазо ва вакт
Хосиятҳои фазо ва вақт Ҳангоми ба вуҷуд овардани назарияи худ ба Эйнштейн лозим омад, ки тасаввуротҳои пешинаи механикаи классикиро дар бораи фазо ва вақт аз нав дида барояд. Бинобар ин назарияи нисбии махсуси ба вуҷуд овардаи Эйнштейн (соли 1905) натиҷаи ҷамъбасткунӣ ва якҷоякунии механикаҳои классики Галилей — Нютон ва электродинамикаи…
Муфассалтар » -
Консепсияи фазо ва вақт дар манзараи илмии ҳозиразамони олам
Дар манзараи механики олам фаҳмиши фазо ва вақт яке аз хосиятҳои материяи ҳаракаткунанда дида баромада мешавад. Дар механика танҳо просессҳои баргарданда дида баромада мешавад, вақт дар он ҳамчун параметр дохил мешавад. Камбудии дигари манзараи механикии олам дар он аст, ки фазо ва вақт ҳамчун шакли мавҷудияти материя дар алоҳидагӣ омӯхта…
Муфассалтар » -
Консепсияи детерминизм, қонунҳои динамикӣ ва статисткӣ
Қонунҳое, ки мо дар механикаи классики вохурдаем, характери универсали доранд, яъне онҳо ба ҳамаи объектҳо таалуқ доранд. Масалан, қонуни ҷозибаи умумиолам ба ҳамаи ҷисмҳои калону хурд тадбиқшаванда мебошад. Хусусиятҳои хоси ингуна қонунҳо аз он иборат аст, ки пешгӯиҳои дар асоси онҳо ҳосил карда шуда, тавсифи дуруст ва якқимата доранд. Ин…
Муфассалтар » -
Хусусиятҳои принсипиалии манзараи табиӣ – илмии олам
Тасаввуротҳои мо дар бораи хосиятҳои табиати Моро иҳотакунанда дар асоси донишҳое аб вуҷуд меоянд, ки дар ҳар як давраи таърихӣ илмҳои гуонгуне, ки ҷараён ва ҳодисаҳои табиатро меомӯзанд, медиҳанд. Барои он ки ҳарактери фундаменталӣ доштани донишҳои асосӣ ва аҳамиятинок дар бораи табиат қайд карда шавад, олимон фаҳмиши манзараи илмӣ- табии…
Муфассалтар » -
Низом ва бенизомӣ дар табиат. Бесарусомонӣ (хаос)
Низом ва бенизомӣ категорияҳои фалсафӣ мебошанд, ва дар табиат ба ҳамдигар алоқаи зич доранд, беҳамдигар мавҷуд буда наметавонанд. Хаос аз калимаи юнонӣ chos –бетартибии дараҷаи олӣ, бесарусомонӣ мебошад. Аз нуқтаи назари илмӣ низом ва бенизомӣ ба ҳолатҳои мувозинатӣ ва ғайримувозинатӣ вобаста мебошанд. Дар ҳолатҳои мувозинатӣ дар система ҳамеша бонизомӣ ва…
Муфассалтар » -
Таърихи фанхои табиатшиносӣ
Усулҳои илмии дарккунии ҳодисаҳои табиат Дар байни илмҳои табиатшиносӣ аз ҳама пештар астрономия инкишоф ёфтааст. Ин бо он вобаста мебошад, ки одамон дар аввал ба Офтоб, моҳтоб, ситораҳо мароқ зоҳир намуда, ба онҳо зарурияти сайругашт кардан дар баҳру хушки, корҳои чӯпонию кор кардан дар Замин пайдо мегардад. Дар баробари астрономия…
Муфассалтар » -
Маданиятҳои илмӣ-табии ва гуманитарӣ
Маданият аз калимаи лотини «Cultura» гирифташудааст ва маънои парваридан, тарбия, маълумот, инкишоф, эҳтиром ва ғайраҳоро дорад. Инчунин фаҳмиши «Маданият» барои тавсифи инкишофи материалӣ ва маънавии давраи муайяни таърихӣ, фарматсияи xамъиятию иrтисодии халrиятҳою миллатҳои муайян истифода бурда мешавад. Маданияти илмӣ-табии ба донистани илмҳои дақиқу табиатшиносӣ-физика, астрофизика, кимиё, математика, биология, геология ва…
Муфассалтар » -
Табиатшиносии асри 21 ва ояндаи тамаддун
Нақшаи дарс: Хусусиятҳои табиатшиносии асри 21Консепсияи худташкилёбӣ дар илмТабиатшиносӣ ва ояндаи тамаддунБиотехнологияи муосир ва ояндаи инсониятХусусиятҳои табиатшиносии асри 21 Агар ба таърихи зиёда аз 2 ҳазору 500 солаи табиатшиносӣ назар андозем, дида мешавад, ки вай хусусан дар се садсолаи охир бо суръати бениҳоят баланд инкишоф ёфтааст. Дар ин муддат дар…
Муфассалтар » -
Манзараи муосири биологии Олам
Нақшаи дарс: 1. Самтҳои инкишофи биологияи муосир ва принсипҳои асосии он. 2. Инкилоб дар биологияи молекулавии нимаи дуюми асри 20 3. Табиати зинда, хусусиятҳо ва савияҳои ташаккули он 4. Пайдоиши хаёт дар руи Замин ва давраҳои эволютсияи он. Консепсияи пайдоиши инсон, муносибатҳои иҷтимоӣ, шуур ва забон. Самтҳои инкишофи биологияи муосир…
Муфассалтар » -
Консепсияхои пайдоиш, эволютсия ва сохти объектхои кайхони
Манзараи муосири астрономии Олам. Консепсияҳои пайдоиш, эволютсия ва сохти объектҳои кайҳонӣ. Нақшаи дарс: 1. Космогонияи ситораҳо ва сайёраҳо 2. Проблемаи ҳаёт ва шуур дар Олам ва тамаддунҳои ғайризаминӣ 3. Системаи Офтобӣ ва пайдоиши он. Сохт ва таърихи геологии Замин 4. Нишондодҳои методологии астрономияи асри 20 1. Космогонияи ситораҳо ва сайёраҳо…
Муфассалтар » -
Манзараи муосири астрономии Олам
Асосҳои космологияи асри 20 Нақшаи дарс: Модели стандартии эволютсияи Олам ва консепсияи таркиши бузург.Эффекти «ҷойивазкунии сурх» ва афканишоти реликтӣ (ёдгорӣ).Синну сол ва сенарияи ояндаи Олам.Кашфиётҳо дар кайҳоншиносии муосир ва аҳамияти он дар ташаккулёбии ҷаҳонбинии шахс.Модели стандартии эволютсияи Олам ва консепсияи таркиши бузург Дар ҳама давру замон одамонро сирру асрори пайдоиши…
Муфассалтар » -
Манзараи муосири химиявии олам
Нақшаи дарс: Давраҳои асосии инкишоф ва ташаккули химияи муосир.Механикаи квантӣ – асоси назариявии химияи асри 20Сохти молекула, бандҳои химиявӣ ва намудҳои онНақш ва мақоми химия дар ҷамъияти инсонӣДавраҳои асосии инкишоф ва ташаккули химияи муосир Химия яке аз соҳаҳои илми табиатшиносӣ буда, мавзӯи омӯзиши он элементҳои химиявӣ (атомҳо), моддаҳои содда ва…
Муфассалтар » -
Манзараи муосири физикии олам. Бунёди механикаи кванти ва консепсияи нави атомизм
Нақшаи дарс: Мафҳумҳо ва принсипҳои асосии механикаи квантӣ. Гипотезаҳои Планк ва Де – Бройл. Принсипи номуайянии Гейзенберг. Кашфи электрон ва консепсияи нави атомизм. Сохти атом. Олами зарраҳои элементарӣ. Модели кваркии зарраҳои элементарӣ. Нишондодҳои методологии физикаи муосир. Мафҳумҳо ва принсипҳои асосии механикаи квантӣ. Гипотезаҳои Планк ва Де – Бройл. Принсипи номуайянии…
Муфассалтар » -
Манзараи муосири физикии Олам
Консепсияи нисбияти фазо ва вақт Мафҳуми фазо ва вақт дар механикаи классикӣ. Мафҳумҳо ва принсипҳои асосии назарияи махсуси нисбияти Эйнштейн. Назарияи умумии нисбияти Эйнштейн. Хулосаҳои умумиилмӣ аз назарияи нисбияти Эйнштейн. Мафҳуми фазо ва вақт дар механикаи классикӣ Дар манзараи механикии Олам мафҳумҳои фазои мутлақ ва вақти мутлақ, ки ҳанӯз И.…
Муфассалтар » -
Манзараи табиию илмии Олам
Нақшаи мавзӯъ: Мавзӯъ ва ҳадафҳои табиатшиносӣ, давраҳо ва марҳилаҳои инкишофи табиатшиносӣ.Заминаҳои илмии манзараҳои табиию илмии ОламПроблемаҳои методологии табиатшиносӣДавраҳои инқилобии инкишофи табиатшиносӣМавзӯъ ва ҳадафҳои табиатшиносӣ, давраҳо ва марҳилаҳои инкишофи табиатшиносӣ. Табиатшиносӣ системаи илмҳо оид ба табиат ва олами ҳастӣ буда, ҳодисаҳо ва протсессҳое, ки дар он ба амал меоянд, мавриди муҳокима…
Муфассалтар »