Месяц: Февраль 2020
-
Афкори сотсиологӣ дар аҳди бостон
Афкори сотсиологи дар Ҳинди Қадим Афкори сотсиологи дар Чини Қадим Афкори сотсиологи дар Эрони Бостон Афкори сотсиологи дар Юнони Қадим Омӯзиши ҷомеаи инсонӣ ҳамеша ва дар ҳама давру замонҳо диққати мутафаккиронро ба худ ҷалб намуда меояд. Олимон ва мутафаккирон ҳанӯз аз аҳди бостон паҳлӯҳои мухталифи онро мавриди омӯзиши худ қарор…
Муфассалтар » -
СОТСИОЛОГИЯ ХАМЧУН ИЛМ
1.1.Предмет ва объекти омӯзиши сотсиология 1.2.Методҳои сотсиологӣ 1.3. Сохтори донишҳои сотсиологӣ 1.4. Мақоми сотсиология дар низоми илмҳои ҷамеашиносӣ 1.5Мақоми сотсиология дар ҷомеаи муосир Ҳанӯз дар устураҳои мардуми олам аз он ҷумла дар афсонаҳои халқии мардуми ориёӣ оид ба ҷомеа ва муносибатҳои аъзоёни ҷомеа афкори зиёде ба чашм мерасад. Аз он…
Муфассалтар » -
Интихобномаи бисёрзинаги
Аз руи шакли татбикшавияшон интихобномахоро боз ба ду гурух чудо менамоянд: а) якзинаги ва б) бисёрзинаги. Дар амалияи тахкикотхои сотсиологи бештар аз интихобномаи бисёрзинаги, ки дар он объекти омузиш танхо пас тадричан тай кардани якчанд зинаи чудонамои маълум мегардад, пайрави мешавад. Дар ин маврид мачмуи объектхои дар зинахои аввал чудошуда…
Муфассалтар » -
Интихоби систематики
Интихоби систематики миёни мухаккикон дар баробари интихоби тахминии сода ва хатто дар бисёр маврид аз он хам бештар хеле маъмул аст. Онро одатан интихоби механики хам ном мебаранд ва шакли оддишудаи интихоби тахмини ба шумор меравад. Интихоби хучрахои хонахои бисёрошёна ба ин мисол шуда метавонад. Хучрахо аз руи накшаи муайян…
Муфассалтар » -
Методхои шакли эхтимолии(тасодуфии) тартибдихии интихобнома
Интихобномаи эхтимоли(тасодуфи) – чунин шакли интихобномаест, Ки дар он хар як чузъи умумияти генерали имконияти муайян, пешакии ба таркиби он воридшавиро дорад. Ин ба мухаккик имконияти мадди назар доштани кафолати дар интихобнома пурра инъикос ёфтани вижагихои умумияти генералиро фарохам меорад. Амалан он аз методхои зерин иборат аст: — чудокунии оддии…
Муфассалтар » -
Навиштани хисобот ва бахогузори ба тадкикотхои сотсиологи
Тахлили маълумотхои аз тадкикотхои сотсиологи гирифта бо навиштани хисобот хотима меёбанд. Вобаста ба намуди шакли тадкикот хисобот низ гуногун мешавад. Масалан, фишурда ё пурпечутоб, ботартиб дар асоси хулосахои назарияви. Хамчунин бо ба инобат гирифтани тавсияхои амали. Агар сухан атрофии хисоботи печида (пурпечутоб) равад, пас мантики баррасии мавод чунин тартиб бояд…
Муфассалтар » -
Коркард, чамъбасткуни, тахлили ахбор (маълумот) — и сотсиологи
Баъди гузаронидани тадкикотхои сахрои мархалаи хулосагирии он огоз мешавад, ки дар худ коркард, чамъбасткуни ва тахлили маълумотхоро инъикос мекунонад. Омодаги барои гузаронидани тадкикотхои сотсиологиро мумкин аст ба огози кишт мукоиса кунем, ки дар ин чо мафхуми «тадкикотхои сахрои» тасодуфи нест. Минтакахои амалиёти сотсиологи ин он сахрое нест, ки дар он…
Муфассалтар » -
Назорат ва таъмири интихобнома
Сифати маълумоти сотсиологиро омилхои зерин метавонанд кохиш диханд: нодуруст, норавшан дар пурсишнома саволхоро мураттаб кардан, методхои нодурусти тахкикотиро интихоб кардан, хини гузаронидани пурсиш саволхоро бе чавоб гузоштан, интихобномаро дакик хисобу китоб накардан ва гайра. Амалияи пажухишхои эмпирики нишон медиханд, ки аслан дар ин чараён хатогии охирон номбар кардашуда бештар мушохида…
Муфассалтар » -
Сатхи сахв дар зарфияти интихобнома
Чуноне ки пештар дида баромадем дар чомеашиноси зарурияти хусусияти репрезетативи доштани умумияти интихоби, то ин ки тавонад сифати умумияти генералиро тачассум намояд, яке талаботхои хатми ба шумор меравад. Набудани хусусияти мазкур чунин маънидод карда мешавад, ки байни байни сохтори умумияти генерали ва умумияти интихоби мувофикат вучуд надорад ва он омили…
Муфассалтар » -
Хисобкунии зарфияти интихобнома
Яке аз саволхои ахёнан барои сотсиологхо пешниходшаванда он аст, ки чи тавр дар асоси пурсиши адади махдуди ахоли баъдан имкони казоват рондан оиди назархохии кулли аъзоёни чомеа марбут ба ин ва ё он масъала фарохам меояд. Яъне чи тавр метавон дар ин сурат ба сахехияти илмии ин казовахо бовар намуд?…
Муфассалтар » -
Мафхум ва хусусиятхои сотсиологияи сирф амали
Одатан ин кисми сотсиологияро «бародари хурди» сотсиологияи эмпирики мехисобанд. Ин якчанд сабаб дорад. Пеш аз хама аз нуктаи назари таърихию генетики он дар давраи муайяни инкишофи рушди пажухишхои эмпирики ташаккул ёфта, дар тахкики мавзуъхои мубрами хаёти чомеа методу воситахои гункардаи онро ба ворият гирифт. Сониян он танхо як кисми сотсиологияи…
Муфассалтар » -
Навъ ва усулхои тартибдихии интихобнома
Табакабандии навъ ва усулхои тартибдихии интихобнома барои тахкикоти сотсиологии ахамияти хеле назаррас дорад. Дар илми чомеашиноси харчанд мавчудияти умумияти генералии камшумор яке аз шаклхои навъи аввал – интихобномаи тасодуфии бебозгаштро мавриди истифода карор медиханд ва дар холатхои дигар ба интихоби бисёрзинагии нохиябандишуда афзалият дода мешавад. Мухаккики муосири россияги Н.Н.Чурилов чунин…
Муфассалтар » -
Мафхумхои асоси ва мохияти методи интихоби
Дар мавриди тартибдихии интихобнома Аслан мафхумхои хоси сохави истифодода бурда мешавад, Ки умияти генерал ива интихоби аз чумлаи онхоянд. Умияте, Ки аз он барои татбики накшаи тахкикоти афроди муайян мавриди интихоб кароор мегирад, умумияти генерали ва кисми аз умумияти генерали барои тахти омузиш карор додан гирифташударо умумияти интихоби ё интихобнома…
Муфассалтар » -
Усулхои гузаронидани тахкикотхои сотсиологи
Дар пахухишхои чомеашиноси ба вижагихои кайди мавод дар шакли накли маълумоддихандахо оиди ин ва ё он пахлухои хаёташон ва хамчунин кайду тахлили сухбатхои сокинони махаллхо, ки марбути хусисияти фарханги анъанавию маишии онхост, ахамияти хос дода мешавад. Усуле, ки дар ин маврид васеъ ба кор гирифта мешавад дар чомеашиноси тахти унвони…
Муфассалтар » -
Чомеашиносии амали(эмпирики), хусусият ва навъхои он
Тахти унвони сотсиологияи амали мо он сохаи инкишофи чомеашиносиро мадди назар дорем, Ки алокаманд бо кушиши дарёфти дониши фактогафии дар натичаи татбики пажухишхои махсуси эмпирики аст. Дар навбати худ пажухиши эмпирики маънои омушиши масъалахои мушаххаси ичтимои, Ки барои халлзии вазифахои назариявию амали, ба танзим даровардани муносибатхои байнигрухию дохилигрухи ва соири…
Муфассалтар » -
Тартиби ташкил ва гузаронидани тахкикоти сотсиологи
Усулхои чамъи ахбор дар тадкидкодхои ичтимои. Дар илми сотсиология асосан чахор усули чамъи далелхо мавчуд аст: пурсиши ичтимои, мушохида, тахлили хуччатхо ва санчиш (эксперимент), имруз назар ба дигар усулхои зикрдошта, методи пурсиш (опрос) мавкеъи хоса пайдо карда мебошад. Пурсиш, ин тарзи бевоситаи чамъ ё гирифтани ахбори аввалин оиди хайёти ичтимои,…
Муфассалтар » -
Чанъбахои сотсиологияи сохаи демографи ва мухити зист
Демография аз калимаи юнонии «демос» – халк, «графия» — навиштан, таркиббанди шуда, маънояш дар бораи халк навиштан, хисобгирии ахоли мебошад. Конуниятхои таракиёти хамачонибаи ба ахоли дахл дошта: сохтор, ходисот, афзоишро меомузад. Нахустин бор дар асари олими фаронсави А. Гийар «Унсурхои статистикаи омори ахоли ё демографияи мукоисави», ки соли 1985 ба…
Муфассалтар » -
Чомеъа ва иктисод
Кисме аз чомеъашиносони муосир назарияхое эчод намудаанд, ки дар онхо масоили марбут ба алокамандии сатхи рушди хаёти чомеъа бо иктисод макоми асосиро ишгол мекунанд. Назарияи «махорати рушд», ки онро У. Ростоу пешниход кардааст, аз чумлаи хаминхост. Тибки ин назария таърихи чомеъаи инсони дар инкишофи худ панч мархиларо пушти сар кардааст:…
Муфассалтар » -
Тагйиротхои ичтимои
Тагйиротхои ичтимои Таваччухи чомеъашиносии муосир ба масоили тагйири ичтимои руз аз руз меафзояд. Онхо такомули ичтимоиро як раванди мудавоми таъгири ичтимоие медонанд, ки аз таъгироти каме ташкилшуда ва ин таъгироти ками ба хеч тагйири кайфи ва асоси дар чомеа табдил намеёбад ва тоза вакте, ки тагйироти кайфиро мепазиранд, онхоро мархилаи…
Муфассалтар » -
Ниходхои ичтимои
Чомеа аслан ин мачмуи ниходхои ичтимои аст. Уорну – хукукшиноси фаронсави, поягузори мактаби «Ниходи» ба шумор рафта, у ин мафхумро дар робита бо идеяхои афлотуни маънидод мекунад. Вай дар китобхои худ «Назарияи ниход ва созмонхо» менависад, ки идеяхои айни калб аз пайдоиши замину осмон вучуд доштанд ва ниходхои ичтимои бо…
Муфассалтар » -
Тахарруки ичтимои
Дар олами гайризинда харакати чисмхои материали тавассути таъсироте, ки сарчашмаашон фаротар, хорич аз сархадоти онхо аст, сурат мегирад. Вале объектхои зинда мустакилона харакат мекунанд ва сарчашмаи харакати онхо аз дохилашон огоз мегирад. Тахарруки объектхои зинда ба хотири идомаи хаёташон нигаронида шудааст. Инро ба инсон низ нисбат додан мумкин аст. Вале…
Муфассалтар » -
Синф, табака ва кишрхои ичтимои
Дар мавзуъи гузашта мо ёдовар шудем, ки одамон дар чомеъа вобаста ба муносибатхои назди шахси ва ё манфиатхои гуруххои ичтимоиро созмон медиханд, вале на хар кадоме аз фардхои ин умумиятхоро ташкилдиханда дар ин гуруххо макому мартабаи ягона доранд. Дорои ин нишонахоро афрод вобаста ба захирахои дар ихтиёри худ доштааш (сарват,…
Муфассалтар » -
Гуруххои ичтимои
Одатан миёни хама тахти мафхуми «гурух» чамъи одамони дар фазои муайяни физики карор доштаро мефахманд. Масалан, гурухи донишчуён, гурухи варзишгарон, гурухи хамсухбатон ва гайра. Аммо дар чомеъашиноси чунин таваччухи одамонро аз сабаби он ки миёнашон хамкорию хамгаройии мувофики максад вучуд надорад, гурухи ичтимои меноманд. Агар ин тачаммуъ дар асоси ягон…
Муфассалтар » -
Сохтори ичтимоии чомеа
Сохтори ичтимои яке аз мафхумхои бунёди дар мавриди дарки мохияти чомеа ва тарзи мавчудияти он ба шумор меравад. Бидуни тахлили он донистани хусусияти муносибатхои роич дар чомеа ва дурнамои тагирёбии онхо гайриимкон аст. Аз ин ру омузиши хама гунна раванду падидаи ичтимои одатан махз аз омузиши сохтори ичтимои огоз меёбад.…
Муфассалтар » -
Шахсият ва чомеъа
Барои донистани хусусияти алокаву муносибатхои миёни одамон амал кунанда донистани омилхои уро ба ин амал хидояткунанда зарур аст, ки ин бидуни омузиши фардияту шахсияти инсон муяссар намешавад. Бинобар хамин хам дар чомеашиноси бештар барои ошкорсозии мухаррики рафтори одамон ва соири падидахои ичтимои ба масъала руй меоранд. Одами мушаххас барои ифодаи…
Муфассалтар » -
Муносибат ва алокахои ичтимои
Чуноне, ки мо дар бахсхои кабли ёдовар шудем, чомеъа руи баркарории муносибату алокахои ичтимоии одамон суббот дорад. Пас саволе ба миён меояд, ки одамон чи тавр ба доираи ин муносибату алокахо фаро гирифта мешаванд. Мусаллам аст, ки хеч инсон наметавонад зиндагии хешро бидуни ин падидахо ба рох монад ва бинобар…
Муфассалтар » -
Маданият дар низоми ичтимои
Андешаи инсон ба зимни кушишу дарёфти мафхуми фарханг ин тааммадунест, ки руи маънии хастияшон карор мегирад. Зеро у хамчун шахсият шахсият дар ин маврид чуён нишонахое аз осори масири таърих паймудаи ниёгонаш гашта, махз дар он имкони дурнамои пешрафти чомеа ва шахсияти хешро пайдо мекунад. Аз ин хотир, фархангхо на…
Муфассалтар » -
Маданият хамчун механизми арзиши меъёри танзими ичтмоиёт
Маданият дар илми ичтимои хамчун танзимгари меъёрхои ахлокии гуруххои ичтимои ва чомеъа баромад мекунад. Бояд кайд намуд, ки маданият дар ин чо суи рамзи танзими арзишхо ва меъёрхои ахлоки барои ба танзим даровардани фаъорлияти одамон баромад мекард. Маданият чунин танзимгари арзишу меъёрхо ва муносибатхои ичтимоии таъмияти одамон баромад мекард. Маданият…
Муфассалтар » -
Шаклгирии илми сотсиология ва назарияхои умуми
Инсоният хамчун вучуди тафаккуркунанда тули таърих натавонистааст аз андешаи дарёфти сабаби баркарори чамъият, зарурати хамзистиаш бо шахсони дигар худро канор гирад ва бинобар хамин хам барои дарёфти ин асрор пайваста сарони фикриаш дар доираи илмхои мухталиф чустучухои фикри ба харч додаанд. Ин чустучухо тули таърих бо мурури васеъ ва мураккаб…
Муфассалтар » -
Мавзуи омузиши чомеашиноси
Дар сухбати кабли ёдовар шудем, ки таваччухи мавзуи илми мазкур ба фарогирии хаёти чомеъаи инсони марбут аст, вале мантикан суоле пеш меояд, ки ба чуз илми чомеашиноси хастанд боз дигар илмхои чомеаро омузанда? пас дар миёни шеваи омузиши онхо ягон фаркияте хаст ё на? Барои рушан сохтани ин суол ру…
Муфассалтар »