Андоз ва навъҳои он
Андозҳо – пардохтҳои ҳатмии билоиваз, ки ба фоидаи давлат бо мақсади қонеъ гардонидани талаботи ҷамъият ситонида мешаванд.
Ҳар як андоз дорои унсурҳои ҳатмии зерин мебошад: субъекти андозбандӣ; объекти андозбандӣ; заминаи андоз; ҳаҷми андоз; манбаи пардохти андоз; давраи супоридани андоз; имтиёзот аз андозбандӣ.
Андозҳоро аз рўи нишонаҳои гуногун тасниф менамоянд, ки машҳуртаринашон инҳоянд:
- усулҳои андозситонӣ;
- мансубият ба сатҳи буҷет.
Вобаста ба мансубият ба сатҳи буҷет навъҳои зерини андоз вуҷуд доранд:
- андозҳо ва пардохтҳои умуми давлатӣ;
- андозҳо ва пардохтҳои маҳаллӣ;
Вобаста ба тарзи ситонидан андозҳо ба мустақим ва ғайримустақим тақсим карда мешаванд.
Андозҳои мустақим бевосита ба даромад ва ё дороии андозсупор баста мешаванд.
Андозҳои ғайримустақим аз соҳаи истеъмол, яъне дар ҷараёни ҳаракати даромадҳо ва ё гардиши мол ситонида мешаванд.
Андозҳои ва пардохтҳои умумидавлатиро Кумитаи андози ҶТ муайян месозад ва пардохти онҳо дар тамоми марзи ҶТ ҳатмист.
Андозҳои давлатӣ инҳоянд:
- Андоз аз даромади шахсони воқеӣ.
- Андоз аз фоидаи шахсони ҳуқуқӣ.
- Андоз аз арзиши иловашуда.
- Аксиз барои баъзе навъҳои мол.
- Андози замин.
- Андози иҷтимоӣ.
- Боҷи давлатӣ.
- Боҷи гумрукӣ.
- Андози ягона барои истеҳсолкунандагони маҳсулти кишоварзӣ.
- Андоз аз фурўш (нахи пахта ва алюминии аввала).
- Андоз аз истифодабарандагони роҳҳои автомобилгард.
- Роялтӣ барои об
- Андоз аз истифодабарандагони маъданҳо аз қаъри замин.
- Андоз, ки мувофиқи низоми содакардашуда пардохта мешавад.
- Дигар пардохтҳои ҳатмии умумидавлатӣ.
Андозҳо ва пардохтҳои маҳаллӣ аз ҷониби Кумитаи андози ҶТ муқаррар карда мешаванд.
Пардохти андозҳои маҳаллӣ дар тамоми маҳаллҳои ҶТ ҳатмист.
Навъҳои андозҳои маҳаллӣ инҳоянд:
- Андоз аз амволи ғайриманқул.
- Андоз аз соҳибони воситаҳои нақлиёт.
- Андоз аз фурўши чакана.
- Дигар пардохтҳои ҳатмии маҳаллӣ.