Месяц: Август 2017

Main Aditor05/08/2017
0 17 414

Калимаҳои аслан тоҷикӣ ва иқтибосӣ

Чунон ки маълум аст, мувофиқи барномаи солҳои охир идомаи боби «Калима (луғат)» дар синфи VII таҳти унвони «Калима ва фразеология (таъбирҳо)»* зимни 14 соат таълим дода мешавад, ки бо истифода аз ин миқдори соатҳо ба хонандагон дар бораи калимаҳои аслан тоҷикӣ, иқтибосӣ, калимаҳои шевагӣ ва соҳавӣ (касбӣ), таърихи баромад (этимология)-и…
Муфассалтар »
Main Aditor05/08/2017
0 6 529

Антонимҳо

Таълими ин мавзӯъ нисбат ба таълими мавзӯи «Омонимҳо» ва ҳатто дар муқоиса ба таълими мавзӯи «Синонимҳо» на он қадар душвор аст. Зеро дар нутқи аксари хонандагон нисбат ба синониму омонимҳо калимаҳои антонимӣ бештар мавриди истифода мебошанд. Масалан, мушоҳидаҳо собит менамояд, ки ҳар доим хонандагон дар нутқашон калимаҳои антонимии калон- хурд,…
Муфассалтар »
Main Aditor05/08/2017
0 8 533

Синонимҳо

Таълими ин мавзӯъ, ба шарте ки дар заминаи мисолҳои барҷаставу маълумоти мушаххаси назариявӣ ва иҷрои супоришҳои системанок ба роҳ монда шавад, аз ҷумлаи яке аз мавзӯҳои шавқовар ба шумор хоҳад рафт. Барои ин, то ин ки дар рафти таълими мавзӯи мазкур шавқу рағбати хонандагон ба вуҷуд оварда шавад, аз методу…
Муфассалтар »
Main Aditor05/08/2017
0 11 172

Калимаҳои сермаъно

Таълими калимаҳои сермаъно хонандагонро бо паҳлӯҳои дигар, вале муҳими лексикаи забони тоҷикӣ шинос намуда, донишу малакаи онҳоро марбут ба тобишҳои маъноии як силсила калимаҳо, ки дар илми забоншиносӣ бо истилоҳи сермаъноии калимаҳо ном мебаранд, афзун хоҳад кард. То ин ки дар қиёс бо дигар ҳодисаҳои лексикӣ силсилаи махсуси луғавии забон…
Муфассалтар »
Main Aditor05/08/2017
0 5 083

Маънои аслӣ ва маҷозии калима

Дар дарси навбатӣ, ки ба мавзӯи «Маънои аслӣ ва маҷозии калима» бахшида мешавад, дар маҷмӯъ низ донишу тасаввуроти хонандагон марбут ба маънои луғавии калимаҳо афзун гардонида мешавад. Зимни ин дарс бояд хонандагон амалан дарк намоянд,ки як силсила калимаҳои дорои маънои луғавӣ буда ба ҷуз маънои ҳақиқиро ифода намудан, дар ҷумла…
Муфассалтар »
Main Aditor05/08/2017
0 16 502

Калима ва маънои луғавии он

Мувофиқи тартиби баррасии мавзӯъҳои барномаи синфи V марбут ба ин қисмати забон – «Калима» (луғат) дар аввал ба хонандагон дар бораи калима ва маънои луғавӣ (лексикӣ)-и он маълумот додан талаб карда мешавад. Дар ин дарс додани маълумот дар бораи таърихи мафҳум ва ё истилоҳи калима, фарқи он аз овоз, луғат…
Муфассалтар »
Main Aditor05/08/2017
2 6 380

Таҳлили фонетикӣ

Самаранок ташкил намудани таҳлили фонетикӣ ва дар ин амал дар хонандагон тарбия намудани маҳорату малака аз ҷумлаи яке аз усулҳои натиҷабахш ва мустаҳкам намудани донишҳои фонетикии онҳо дониста мешавад. Албатта, гузаронидани ҳар як навъи таҳлил, марбут ба ин ё он ҳодисаи забон система ё худ низоми худро доро мебошад, ки…
Муфассалтар »
Main Aditor05/08/2017
0 2 050

Баъзе мулоҳизаҳо доир ба масъалаҳои асосии таълими фонетика

1.Дар дарси аввал ба хонандагон доир ба асли баромад ва маънои луғавии истилоҳи фонетика, таърифи он, дастгоҳи гуфтор, яъне узвҳои нутқ ва вазифаҳои онҳо дар ҳосил шудани овозҳо ва (агар синф пурқувват бошад) доир ба мафҳуми овоз ва ҳарф маълумот дода мешавад. Аз ҷумла, фаҳмондан лозим аст, ки фонетика аз…
Муфассалтар »
Main Aditor05/08/2017
1 5 358

Вазифа ва мақсади таълими фонетика

Чунон ки маълум аст, фонетика илмест, ки овозҳои нутқ ва ё системаи овозии забонро меомӯзад. Ин фан дар мактаб, аввал, ҳамчун фасли махсус, омӯхта шуда, сипас, дар рафти таълими морфология ва синтаксис ҷузъиёти он давра ба давра такрор ва мустаҳкам карда мешавад. Ҳаҷман маводи назариявии ин қисмати забон дар муқоиса…
Муфассалтар »
Main Aditor04/08/2017
0 16 822

Намунаи дарсҳо (план -конспекти намунавии дарсҳо)

Акнун, то ки масъалаи хел, сохту лаҳзаҳои дарс ва дар заминаи ҳар як лаҳзаи дарс вобаста ба хели он (дарс) чиҳо дар мадди назар буданаш аз тарафи муаллими ҷавону оянда дақиқтар тасаввур карда шавад, дар зер намунаи нақша (ё худ план-конспект) -и се хели асосии дарс: дарси додани дониши нав,…
Муфассалтар »
Main Aditor04/08/2017
0 1 396

Пурсиши хонандагон аз забони тоҷикӣ

Пурсиши хонандагон дар дарсҳои забони тоҷикӣ низ аз лаҳзаҳои муҳим ба шумор меравад. Он ҳам мисли санҷиши вазифаи хонагӣ (санҷиши натиҷаи машқу супоришҳои хаттии додашуда) воситаи ҳам санҷиши дараҷаи дониши назариявию шифоҳии хонандагон ва ҳам воситаи мустаҳкам намудани ҳамон донишҳои дар дарси гузашта омӯхтаи онҳо ба шумор меравад. Пурсиш, инчунин,…
Муфассалтар »
Main Aditor04/08/2017
0 2 702

Вазифаи хонагӣ аз забони тоҷикӣ

Яке аз муваффақиятҳои ҷараёни таълим дар кори доимии омӯзгорон ба он ҳам вобаста аст, ки агар онҳо ба лаҳзаи супориши вазифаи хонагӣ ҳам эътибори ҷиддӣ диҳанд. Чунки дар ҷараёни таълим вазифаи хонагӣ яке аз қисматҳои муҳими таълими забони модарӣ маҳсуб меёбад.[1] Аз ин рӯ, методистон яке аз сабабҳои паст будани…
Муфассалтар »
Main Aditor04/08/2017
0 5 564

Дарси санҷиши дониш, маҳорат ва малакаи хонандагон

Ин навъи дарс, гарчи хели сеюми дарсҳои забони тоҷикӣ ҳисоб ёбад ҳам, ҳама вақт пас аз дарси такрори боби калон (ё чанд боби хурд), дар охири чорякҳо, пас аз такрори аввали сол ва такрори солона (пас аз такрори пурраи фаслу бобҳои дар давоми соли хониш таълим додашуда), яъне дар охири…
Муфассалтар »
Main Aditor04/08/2017
0 2 242

Дарси мустаҳкам намудани дониш ва малакаи хонандагон

Дар таълими забони тоҷикӣ ин хели дарс, яъне дарси мустаҳкам намудани дониши хонандагон, аз он ҷиҳат басо муҳим аст, ки маҳз тавассути самаранок ташкил намудани он дониши дар рафти баёни мавзӯи нав гирифтаи онҳо тадриҷан мустаҳкам гардида, оқибат, аз маҳорат ба малака табдил меёбад. Барои ҳамин ҳам, онро дарси мустаҳкам…
Муфассалтар »
Main Aditor04/08/2017
0 1 420

Баёни мавзӯи нав

Баёни мавзӯи нав лаҳзаи асосӣ ва муҳими дарси додани дониши нав (ё худ дарси донишдиҳанда) аст, ки дар ҷараёни он ба хонандагон доир ба грамматика (морфология ва синтаксис), орфография ва аломатҳои китобат, фонетика, лексика, услубҳои нутқ ва ғайра маълумот дода мешавад. Вале омӯхтани маводи нав аз ин қисматҳои назариявии забони…
Муфассалтар »
Main Aditor04/08/2017
0 2 048

Сохту лаҳзаҳои дарсҳои забони тоҷикӣ

Сохту лаҳзаҳои дарс ва тартиби ҷобаҷогузории лаҳзаҳои дарс ба ин ду масъала-мақсади дарс ва хусусияти мавзӯи дарс вобаста аст. Аз ин рӯ, агар муаллим мақсади ҳар як дарс ва хусусияти мавзӯъ ва ё маводи онро ба назар гирад, тарз ё усули ташкил ва гузаронидани онро ҳам дуруст муайян мекунад. Бояд…
Муфассалтар »
Main Aditor04/08/2017
0 1 668

Хелҳо (типҳо)-и дарси забони тоҷикӣ

Шаклҳои кор ё худ системаи машғулиятҳо дар мактаб доир ба ҳар як фанни таълимӣ, аз ҷумла марбут ба таълими забони тоҷикӣ ба навъҳои зерин ҷудо карда мешаванд: а) машғулиятҳои синфӣ, ки дар шакли дарс гузаронида мешаванд; б) машғулиятҳои факултативӣ, ки махсус, вале бо шумораи на камтар аз 11-12 нафар хонандагоне,…
Муфассалтар »
Main Aditor04/08/2017
0 2 763

Истифодаи воситаҳои техникӣ

Истифодаи воситаҳои техникӣ – магнитофон, радио, телевизор, филмҳои таълимӣ, кодоскоп, эпидиоскоп, патифон, диафилмҳо ва компютер дар дарсҳои забони тоҷикӣ мисли аёнияти графикии таълим (таблитса ва схемаҳои гуногун) нақши муҳимеро доро буда, барои аёнӣ ва ҳам шавқовар ташкил намудани машғулиятҳо имкониятҳои хубро фароҳам оварда, дар баланд бардоштани фаъолияти забономӯзии хонандагон, ба…
Муфассалтар »
Main Aditor04/08/2017
0 971

Истифодаи варақчаҳо (карточкаҳо)

Ба ҷуз аз машқҳои дар китоби дарсӣ буда дар дарсҳои забони тоҷикӣ аз варақчаҳо ё худ карточкаҳо ҳам самаранок, вале ба маврид истифода бурдан мумкин аст. Яъне тавассути истифода аз варақчаҳо мазмуну мундариҷаи маводи ҳар як параграфи ба мавзӯи дарс дахлдор васеътар фаро гирифта шуда, ҳамзамон, донишҳои назариявии хонандагон амалан…
Муфассалтар »
Main Aditor04/08/2017
0 2 046

Методикаи кор бо китоби дарсӣ

Методи кор бо китоби дарсӣ ё худ исифодаи китоби дарсиро ба хонандагон омӯзонидан, умуман, яке аз вазифаҳои аввалини омӯзгорон, алалхусус, вазифаи муаллими забони тоҷикӣ ҳам ба шумор меравад. Ин нукта ҳар доим дар баромаҳои таълими забони тоҷикӣ низ таъкид ёфта меистад. Аз ҷумла, дар «Макуби эзоҳӣ»-и барномаи соли 1973 чунин…
Муфассалтар »
Main Aditor04/08/2017
0 1 631

Интихоби матн барои таҳлили грамматикӣ

Барои таҳлили грамматикӣ калима, ибора, ҷумлаҳои ҷудогона ва матни алоқаманд, ки аз якчанд ҷумла иборат бошад, интихоб карда мешавад. Ҳар як мисоле, ки барои таҳлили грамматикӣ интихоб карда мешавад, бояд аз ҳар ҷиҳат — ҳам аз ҷиҳати маънову мазмун, ҳам мавзӯъ, ҳам услуб ва ҳам аз ҷиҳати методӣ санҷида шавад.…
Муфассалтар »
Main Aditor04/08/2017
0 2 314

Методи таҳлили забон

Дар заминаи истифода аз ин метод ҳама вақт ин ё он ҳодисаи забон чи дар алоҳидагӣ ва чи дар таркиби ибора ё ҷумла ва чи дар матн мавриди муҳокима қарор мегирад. Бояд донист, ки дар рафти чи истифода аз усули мушоҳида ва чи усули таҳлил ҳодисаҳои гуногуни забон муайян ва…
Муфассалтар »
Main Aditor04/08/2017
0 1 809

Методи таҳлили забон

Дар заминаи истифода аз ин метод ҳама вақт ин ё он ҳодисаи забон чи дар алоҳидагӣ ва чи дар таркиби ибора ё ҷумла ва чи дар матн мавриди муҳокима қарор мегирад. Бояд донист, ки дар рафти чи истифода аз усули мушоҳида ва чи усули таҳлил ҳодисаҳои гуногуни забон муайян ва…
Муфассалтар »
Main Aditor04/08/2017
0 1 470

Усули муқоиса дар таълими забони тоҷикӣ

Муқоиса ё худ муқоисакунӣ яке аз усулҳои (приёмҳо) — и таълим ва ҳам амалиёти фикрӣ ба шумор меравад.[1] Ба фикри акад. А.В. Текучев, «Муқоиса ва муқоисакунӣ яке аз воситаҳои муҳимтарини дарк намудани, умуман ҳақиқату воқеият, аз ҷумла, дар омӯзиши забон ҳам дониста мешавад.»[2] Ба ифодаи дигар, муқоисаи ҳодисаҳои лексикӣ, фонетикӣ,…
Муфассалтар »
Main Aditor04/08/2017
0 1 895

Методи сӯҳбат

Сӯҳбат, ё ки саволу ҷавоб, яке аз методҳоест, ки дар дарсҳои забони тоҷикӣ ба таври васеъ истифода бурда мешавад. Ин методи таълим дар ҳамаи типҳо(хелҳо) — и дарс – ҳам дар дарси додани дониши нав (дар лаҳзаи баёни мавзӯи нав), ҳам дарси мустаҳкам намудани дониш (марбут ба як дарси гузашта)…
Муфассалтар »
Main Aditor04/08/2017
0 1 375

Методи нақли муаллим

Методи нақли муаллим ё сухани ӯ барои баёни мавзӯи нав, ҳангоми ҷавоб додан ба саволҳои хонандагон ва дар дарсҳои ба ном такрори умумии маводи гузашта доир ба як боби калон ё чанд бобу фасли хурд ва дар дарсҳои такрори аввали сол ва солона (дар охири соли таҳсил) зарурат дорад. Дар…
Муфассалтар »
Main Aditor04/08/2017
1 3 528

Барнома ва китобҳои дарсии забони тоҷикӣ

Барномаи забони тоҷикӣ чун ҳамаи барномаҳои таълимии мактабҳои таҳсилоти умумӣ ҳуҷҷати давлатӣ ба ҳисоб рафта, пурра таълим додани маводи дар он нишондодашуда ва қатъӣ риоя намудани талаботи он, пеш аз ҳама, ба ҳар як омӯзгори ин фан шарт ва ҳатмист, ҳатто дар чунин ҳолатҳо ҳам: а) агар ба ягон мавзӯи…
Муфассалтар »
Main Aditor04/08/2017
0 3 423

Аз таърихи методикаи таълими забони тоҷикӣ

Ҳар як омӯзгори забони тоҷикиро лозим аст, ки бо назарияи таълими забони модарӣ шиносоии амиқ дошта бошад. Дар ин бобат, пеш аз ҳама, барои ӯ донистани мероси методии гузаштагон марбут ба вазъи ҷараёни пайдоиш ва таҳаввулоти методу усулҳои таълими забони тоҷикӣ шарти аввалиндараҷа ба шумор меравад. Зеро донистани мероси методӣ,…
Муфассалтар »
Main Aditor04/08/2017
0 4 580

Алоқаи методикаи таълими забони тоҷикӣ бо фанҳои дигар

Алоқаи методикаи таълими забони тоҷикӣ бо фанҳои дигар Фанни методика, азбаски ба силсилаи фанҳои педагогӣ маҳсуб аст, чун педагогика предмети ҷамъиятӣ ҳам ба шумор меравад. Аз ин рӯ, методикаи таълими забони тоҷикӣ, сараввал, бо фанҳои ҷамъиятӣ (философия, забоншиносии умумӣ, забони адабии ҳозираи тоҷик, шевашиносӣ, педагогика ва таърихи он, психология, адабиёт…
Муфассалтар »
Main Aditor04/08/2017
0 3 700

Предмет, вазифа ва мақсади методикаи таълими забони тоҷикӣ

Фанни методикаи забони тоҷикӣ чун методикаи таълими фанҳои дигар ба зумраи фанҳои педагогӣ[1] мансуб буда, барои омӯзгорони мактабҳои таҳсилоти умумии Ҷумҳурии Тоҷикистон баҳри таълими самараноки забони тоҷикӣ ва дониши амиқ додан ба хонандагон аз ин фан яке аз воситаҳои пурзӯр ба шумор меравад. Чунки он–методикаи таълими забони тоҷикӣ — ба…
Муфассалтар »