Год: 2017
-
Мактабҳои илмӣ ва симоҳои қонунгузории Рим
АҚИДАҲОИ ҲУҚУҚШИНОСОНИ РИМ. Дар ҳаёти ҷамъиятию сиёсии Рим ҳуқуқшиносон мавқеи намоёнро ишғол карда, дар байни аъёну ашроф ва гражданҳои оддӣ дорои обрӯю эътибори калон буданд. Ба онҳо натанҳо оид ба масъалаҳои хусусӣ, балки ашхоси амалдори баланди давлатии то императорҳо ҳам барои маслиҳат муроҷиат мекарданд. Дар замони Октавиан Август ҳуқуқшиносони маъруф…
Муфассалтар » -
Карфаген – рақиби асосии рим
КАРФАГЕН ШАҲР -МУСТАМЛИКАИ ФИНИКИҲО. Марҳалаи нав дар таърихи Рими замони ишғолгариҳои бузург аз оғози ҷангҳои бисёрсолаи Рим бо Карфаген, ки мустамликаи бузурги Финикия дар Африқои Шимолӣ буд, сар мешавад. Гузашта аз ин, маҳз се ҷанги Рим бо Карфаген, ки римиҳо аҳолии онро пунҳо меномиданд, воқеаи аз ҳама муҳим ва гуворотарини…
Муфассалтар » -
Империяи рим дар марҳалаи рушд ва нашъунамо асрҳои аввали милодӣ
Принсипат ва ҳукмронии императорон Октавианавгуст, Тиберий ва ворисони ӯ Принсипат гуфта (аз лотинӣ – princeps – «якум» – «дар ҷои аввалбуда») дар илм аллакай дар замони антиқа ин тавр ном бурдани низоми сиёсӣ қабул шуда, он дар Рими замони Октавиан Август ва меросхӯрони наздиктарини ӯ ташаккул ёфта, баъд бо баъзе…
Муфассалтар » -
Империяи рим дар аҳди Тиберий
АСЛУ НАСАБИ ТИБЕРИЙ. Ҷойгири Октавиан Август Тиберий (солҳои ҳаёт: соли 42 то милод – 37 милодӣ) (солҳои ҳукмронӣ: 14 то милод – 37 милодӣ) буда, писари ҳамсари Август Ливия аз никоҳи аввал бо Клавдий Нерон мебошад. Аз афти кор, ӯ барои принсепс меросхури муроди дил набуд, вале марги барвақтаи ҳамаи…
Муфассалтар » -
Империяи ғарбии римро барҳам задани варварҳо
ШӮРИШИ ФЕДЕРАТҲО. Баъд аз вафоти Феодосийи I соли 395 федератҳои вестготӣ бо сардории Аларихи I шӯриш бардошта, дар нимҷазираи Балкан шаҳру деҳотро забт ва талаю тороҷ карданд. Соли 397 ҳукумати Рими Шарқӣ ба ивази пардохти маблағ ба Аларихи I ва дар маъмурияти Империя гирифтани мансаб ба бастани сулҳ муваффақ мешавад.…
Муфассалтар » -
Империяи ғарбии римро барҳам задани варварҳо
ШӮРИШИ ФЕДЕРАТҲО. Баъд аз вафоти Феодосийи I соли 395 федератҳои вестготӣ бо сардории Аларихи I шӯриш бардошта, дар нимҷазираи Балкан шаҳру деҳотро забт ва талаю тороҷ карданд. Соли 397 ҳукумати Рими Шарқӣ ба ивази пардохти маблағ ба Аларихи I ва дар маъмурияти Империя гирифтани мансаб ба бастани сулҳ муваффақ мешавад.…
Муфассалтар » -
Илми математика дар Рим
АМАЛИЯИ ҲИСОБ ДАР РИМИҲО. Гарчанде дар замони Рим системаҳои (низомҳои) мавқеъгирии ҳисобҳое маълум буданд, ки насбатан такмилёфта ва онҳо низоми даҳиҳои муосирро ба хотир меоранд. Римиҳои муҳофизакор аз низоми ҳисоббарории анъанавие истифода бурданро афзалтар мешумориданд, ки дар он ададҳо чун ҳарфҳои пайдарҳам ва такроршаванда навишта мешуданд. Барои ҳисоббарории амалӣ (аз…
Муфассалтар » -
Илми кимиё (химия) дар Рим
Маданияте, ки дар Миср дар замони эллинистӣ ташаккул ёфт, дар асри I то милод дар мамлакатҳои ҳавзаи Баҳри Миёназами ба таври васеъ паҳн мегардад, махсусан, баъди аз тарафи римиҳо ишғол карда шудани Миср (соли 30 то милод). Дар оғози солшумории милодӣ, дар баробари Искандария, Рим низ ба маркази дигари илм…
Муфассалтар » -
Илми заминшиносӣ (агрономия) дар Рим
Илми агрономия дар Рим асосан дар асрҳои охирини мавҷудияти Ҷумҳурии Рим ба вуҷуд омада, дар аввал дар заминаи киштгардонӣ дар зироатпарварӣ бештар ба назар мерасад. Масалан, низоми зироатпарварии шиддатнок, ки онро дар асри II то милод Катон тавсия карда буд, дар замони Варрон (миёнаҳои асри I то милод) бояд ҷиҳатҳои…
Муфассалтар » -
Илми забоншиносӣ дар рими қадим
АСАРҲОИ СИМОҲОИ ЗАБОНШИНОСИИ РИМИ ҚАДИМ. Забоншиносӣ дар Рими Қадим то миёнаҳои асри II то милод бо омӯзиши асосҳои маданияти хаттӣ маҳдуд гардида буд. Баъдтар омӯзиши забон ва адабиёт, поэтика ва риторикаи юнонӣ вусъат меёбад. Дар ин давра дар Рим олимони зиёди филолог ба фаъолият оғоз мекунанд, аз он ҷумла Варрон…
Муфассалтар » -
Илми биология дар Рими Қадим
Илми биология дар Рими Қадим асосан дар асри III то милод тавлид гардида ва то асри III милодӣ рушд кардааст. Римиҳо дар биология, пеш аз ҳама, дар заминаи соҳаҳои кишоварзӣ ва тиб аҳамият медоданд. Баъд аз марги Искандари Макдунӣ ва то аз тарафи Рим забт карда шудани Юнон дар таърих…
Муфассалтар » -
Илм, техника ва технологияи Рими қадим
Мақоми илм дар низоми арзишҳои Рими қадим Мазмунан ва усулан мақоми илм дар низоми арзишҳои Рими Қадим чунин ифода ёфтааст: Фаҳмиши имрӯзаи илм дар асри ХVII ба миён омада буд. Римиҳо барои ифодаи ин мафҳум «art» (санъат)-ро истифода мебурданд, ки ҳамрадифи «техно»-и юнонӣ буд. Ин мафҳумҳо илм ва санъатро дар…
Муфассалтар » -
Заҳури Дини Масехӣ. Империяи Рим Ва Калисои Масеҳӣ Дар Асрхои I — III
Пайдоиши дини масеҳӣ дар илм яке аз масъалаҳои мураккаб мебошад. Мушкил аст фаҳмонда шавад, ки чӣ тавр ва чаро эътиқодҳои динии одамоне, ки садсолахо қабл аз ин зиндагӣ кардаанд, иваз шудаанд. Барои ҳамин боиси тааҷҷуб нест, ки масъалаи пайдоиши масеҳият дар оғоз олами илмро ба ду ҷабҳа тақсим кард, ки…
Муфассалтар » -
Ғарби баҳри миёназаминро ишғол кардани рим. Ҷанги сеюми пунӣ
(солҳои 149 – 146 то милод) ИШҒОЛ КАРДАНИ ИСПАНИЯ. Дар қисмати ғарбии баҳри Миёназамин Рим аз муваффақиятҳои худ дар ҷанги зидди Карфаген розӣ буда, сиёсати ишғолгароёнаи худро дар асри II то милод ҳам идома дод. Пуниҳоро аз Испания фишор дода бароварда, римиҳо бар хилофи умеду мардуми маҳаллӣ ният надоштанд, ки…
Муфассалтар » -
Вазъи иқтисодию иҷтимоии ҷумҳурии рим дар замони ишғолгариҳои бузург
Ҷанги гражданӣ дар Рими ва баъди он аз байн рафтани Ҷумҳурӣ натиҷаи бӯҳрони шадиди иқтисодӣ, сиёсӣ ва иҷтимоии ҷомеаи Рим буд. Нишонаҳои зиёди хоси он аз зуҳуроти бӯҳронҳо дар давлату ҷомеаҳои дар замони нав бамиёномада фарқиятҳои зиёд дошт. Аз ин рӯ, зарур аст, ки онҳоро мавриди таҳлил қарор дод ва…
Муфассалтар » -
Вазъи муносибатҳои иҷтимоию иқтисодӣ дар империяи рим дар асрҳои iv — v
МУНОСИБАТҲОИ ИҶТИМОӢ. Рӯ ба таназзул ниҳодани ҷомеаи қадим дар охирҳои Империяи Рим дар барҳам хӯрдани низоми полисии моликият ба замин, таҳким ёфтани моликияти хусусӣ ва дар заифшавии алоқаҳо дар байни гражданин ва полис зуҳур ёфт. Таназзул ёфтани шаҳрҳо ба ҷудошавии иҷтимоию иқтисодии заминдорони шаҳрӣ алоқаманд буд. Қисмати болоии куриалҳо дар…
Муфассалтар » -
Барқарор кардани якпорчагии империяи Рим
Салтанати кӯтоҳмуддати Клавдийи II, ки тахалдлуси фахрии «Гот»-ро мегирад, оғози замони барқароркунии ягонагии сиёсӣ ва иқтидори ҳарбии Империяи Рим (268 — 270) мешавад. Дар лаҳзаи ба сари ҳокимият омадани Клавдийи II Империяи ягонаи Рим дар амал вуҷуд надошт. Вазъият барои он боз ҳам мураккабтар шуд, ки ба Империяи Рим қабилаҳои…
Муфассалтар » -
Ба ду қисмат тақсим шудани империяи рим
ОМИЛҲОИ БАРҲАМХУРИИ ҒУЛОМДОРӢ ДАР ИМПЕРИЯИ РИМ. Дар ҳаракатҳои иҷтимоие, ки давраи ғуломдориро дар ҳавзаи баҳри Миёназамин нобуд сохт, ду омили асосӣ — нерӯҳои дохилӣ ва хориҷӣ ширкат варзидаанд. Дар дохили Империяи Рим барандаи тамоили нав – феодалӣ, аз як тараф, соҳибони мулкҳои намуди наве буданд, ки бо роҳи феодалӣ мерафтанд…
Муфассалтар » -
Адабиёти рим дар замони баъд аз ҷумҳурӣ
ГАЙ ЮЛИЙ СЕЗАР (солҳои 100 – 40 то милод). Дар адабиёти Рими охири Ҷумҳурӣ Гай Юлий Сезар мақоми баландро ишғол менамояд. Ӯ баъди Сисерон ҳамчун шахси дуюми суханвари Рим машҳур гардидааст. Рисолаҳои дар мавзӯи ҷанг навиштаи ӯ, ки «Ёддоштҳо аз ҷанги Галлия» ва «Дастхатҳо дар бораи ҷанги гражданӣ» номида шудаанд,…
Муфассалтар » -
Адабиёти рим дар асрҳои I-III
Моҳияти умумии адабиёти замони Октавиан Август бо фаъолияти шоирони Рим маълум аст. Беҳуда нест, ки ин замон асри тиллоии адабиёти Рим ҳисобида шудааст. Вае дар солҳои охирини салтанати Октавиан Август то як дараҷа рӯ ба таназзул ниҳодани адабиёти Рим ба мушоҳида мерасид. Вале, сарфи назар аз ин, маҳз дар ҳамн…
Муфассалтар » -
Адабиёти рим дар асрҳои I-III
Моҳияти умумии адабиёти замони Октавиан Август бо фаъолияти шоирони Рим маълум аст. Беҳуда нест, ки ин замон асри тиллоии адабиёти Рим ҳисобида шудааст. Вае дар солҳои охирини салтанати Октавиан Август то як дараҷа рӯ ба таназзул ниҳодани адабиёти Рим ба мушоҳида мерасид. Вале, сарфи назар аз ин, маҳз дар ҳамн…
Муфассалтар » -
Адабиёти империяи рим дар асрҳои iv- v
Ин замон дар таърихи адабиёти Рим ноаён нагузаштааст. Асарҳои оламшумули адабӣ офарида шудаанд, ки аз ёдгориҳои адабии замони классикӣ монданӣ надоштанд. Барои асри IV милодӣ хос аст, ки ҷомеаи олӣ ҳанӯз ҳам ба анъанаҳои бутпарастӣ содиқ монда буд. Дар адабиёти ин давра мавзӯҳои бутпарастӣ боқӣ монда ва овозҳое низ баланд…
Муфассалтар » -
Адабиёти империяи барвақтаи рим
ҲАЁТӢ АДАБИИ ЗАМОНИ АВГУСТ. Замони Октавиан Август давраи нашъунамои маданияти Рим ба шумор рафта, дар ин давра чунин асарҳои адабӣ ва оид ба санъат офарида шуданд, ки онҳо аҳамияти умумиҷаҳонии таърихӣ пайдо карда, дар тули асрҳои зиёд ҳамчун намунаҳои беҳтарини адабиёт ба шумор мерафтанд. Ин асарҳо натиҷаи рушди бисёрасраи маданияти…
Муфассалтар » -
Адабиёт ва симоҳои адабӣи рими қадим
I. ПАЙДОИШ ВА РУШДИ АДАБИЁТИ РИМ (АСРҲОИ IV – I ТО МИЛОД) ТАҲЛИЛИ МУХТАСАР. Оғози баёни ин масъала аз миёнаҳои асри II то милод арзи вуҷуд кардани назм ва драмаи Рим сурат мегирад. Қадамҳои нахустин дар роҳи рушди адабиёти бадеӣ ба дар Рим паҳн гардидани маърифати юнонӣ алоқаманд мебошад. Нависандагони…
Муфассалтар » -
Ҳолати ҳозира ва дурнамои туризми кӯҳӣ дар Тоҷикистон
Тоҷикистон кишвари кӯҳсор буда, 93-фоизи қаламрави онро кӯҳҳо ишғол кардаанд. Пайдоиши релефи он натиҷаи инкишофи бисёрмиллионсолаи қишри замин мебошад. Симои онро асосан қаторкӯҳҳои баланд ва дарраҳои тангу ҳамвориҳои байникӯҳӣ муайян мекунанд.Масоҳати ҷумҳурӣ аз сатҳи баҳр дар баландии аз 300 то 7495 м воқеъ гардидааст. Кӯҳҳое,ки зиёда аз 3000 м баландӣ…
Муфассалтар » -
Хусусиятҳои релеф, хамчун омили асосӣ барои тараққиёти туризми кӯҳсор
Табиати кӯҳсор пур аз тақозоҳо ва гуногуниҳост. Кӯҳҳо, ҳам ҷангалҳои мулоим ва қолини рангоранги кӯлҳо, биёбонҳои сангзори беканор, барфҳои дар офтобӣ ҷилодиҳанда, вулқонҳои оташфишон, пиряхҳои дароз, дарраҳои беохир, платои рости васеъ, мавзеи шаршараҳо, хазинаи асосии обҳои равон мебошанд. К ӯ ҳ ҳ о – ин чашмаҳо, чарогоҳҳо, анборҳои яхини оби…
Муфассалтар » -
Хусусияти сохтори системаҳои кӯҳҳои Осиёи марказӣ
Пасткӯҳҳои Қазоқистони марказӣ : Дар минтақаи майдатеппаҳои Қазоқистон, ки қисми калони Қазоқистони марказиро дарбар мегирад, дар натиҷаи нишонаҳои начандон тӯлонии бардоштагиҳои тектоникӣ дар ноҳияҳои алоҳидаи пасткӯҳҳо паҳн шудаанд. Пештар ба онҳо ҳамчун боқимондаҳои системаҳои кӯҳии герсшакл назар мекарданд, аммо онҳо ҳамчун ҳудуди нави бардоштагиҳо мувофиққат мекунанд. Ба баландиҳои муқоисанашаванда нигоҳ…
Муфассалтар » -
Фаъолияти тураператорӣ ва оҷонсии туристӣ
Муассисаҳои туристӣ ва шаклҳои онҳо Дар таҷрибаи байналмилалӣ одатон муассисаҳои бизнеси туристиро аз рўи хусусиятҳои қонеъгардонии талаботи туристӣ ба чор гурўҳ тақсим менамояд; муассисаҳои миёнарав ва ташкили туризм (тураператорҳо ва турагентҳо); муассисаҳои нақлиётӣ; муассисаҳои, ки раванди фаъолияти ҳаётии туристонро дар вақти сафар (ҷойгиркунонӣ ва хўроки умум) таъмин менамояд; муассисаҳои хадамоти…
Муфассалтар » -
Фаъолияти саёҳатӣ
Саёҳат шакли хизматрасониест, ки ҳангоми тарҳрези ин ё он барномаи туристӣ пешниҳод мегардад. Ғайр аз ин саёҳат асоси туризми маърифатӣ маҳсуб меёбабад. Маҳз барои ҳамин дар таркиби унсурҳои индустрияи туристӣ, саёҳат нақши муассир дорад. Мафҳум ва моҳияти саёҳат – мувофиқи матлабе, ки дар «Қомуси турист» оварда шудааст, «саёҳат» ин ташрифи…
Муфассалтар » -
Турист ҳамчун субъекти туризм
Якчанд навъи муайянкунандаи турист вуҷуд дорад, ки аз рўи аснодҳои меъёрӣ ва манфиатҳои иқтисодии давлат, ҷиҳати мутааллиқ будан ба ин ё он соҳа, ҷудо мешавад. То ҳанўз турист ифодаи комили худро пайдо накардааст, зеро то ҳоло коршиносон ба мафҳуми мазкур ифодаҳои гуногунро марбут медонанд. Аввалин маротиба мафҳуми турист соли 1937…
Муфассалтар »