Барӯйхатгирии воситаҳои асосӣ, активҳои ғайриистеҳсолӣ ва ғайримоддӣ
То саршавии барӯйхатгирӣ бояд санҷида шавад:
— микдор ва ҳолати варақаҳои инвентаря, рӯйхат ва дигар феҳристҳои баҳисобгирии аналитики, инчунин шинос-номаи техники ё ин ки дигар ҳуҷҷатҳои техники;
— микдори ҳуҷҷатҳои воситаҳои асосӣ. Ҳанғоми набу-дани ҳуҷҷатҳо гирифтан ва ё ба расмият даровардани онҳо ҳатман таъмин карда шавад.
Ҳангоми гузаронидани барӯйхатгирии воситаҳои асосӣ, активҳои ғайртстеҳсолӣ ва ғайримоддӣ комиссия объектҳоро дида мебарояд ва дар рӯйхати барӯйхатгирӣ номгӯи пурраи онҳо, таъинот, рақами инвентарӣ ва нишондиҳандаҳои техникиро мегузаронанд.
Ҳангоми барӯйхатгирии бино, иншоотҳокомиссия микдори ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи мавҷудияти объектҳоро тафтиш мекунад.
Инчунин миқцори ҳуҷҷатҳои қитъаҳои замин, обанбор ва дигар объектҳои захираҳои табиии дар ташкилот ҷойғир буда санҷида мешавад.
Мошин, таҷҳизотҳо ва воситаҳои накдиёт ба рӯйхати фардӣ бо нишон додани рақами инвентарии ташкилоти тав-лидгар, соли барориш, таъшдаот, иқтидор ва ғайра гузаро-нида мешавад.
Барои инъикос кардани натиҷаи барӯйхатгирии гуза-ронидашудаи объектҳои ғайримолиявӣ ведомости муқои-савӣ оиди объектҳои активҳои ғайримолиявӣ истифода бурда мешавад.
Дар ин шакли ҳуҷҷат микдори ҳақиқии амвол нишон до-да мешавад. Дар замима: рақами фармон оиди гузаронидани барӯйхатгирӣ; ҷой ва санаи гузаронидани барӯйхатгирӣ; қарори рохбари ташкилот бо имзо, рамзи имзо, номгӯ ва рамзи активҳои ғайримолиявӣ, рақами инвентарӣ, воқиди ченак, маълумот оиди миқцори ҳақиқӣ, маълумот оиди натиҷаи барӯйхатгирӣ (оиди норасоӣ ва зиёдатӣ — микдор, маблағ), дар ҳолати зарурӣ — эзоҳ ины-псос карда мешавад.
Ҳaнгoмимуайянкунии (ошкоркунии) ихтилофот байни миқцори ҳақиқии амвол ва маълумотҳои баҳисобгарии бухгаятерӣ мувофиқи ҳисобҳо чунин инъикос карда мешаванд.
Зиёдатии амвол аз рӯйи арзиши бозорӣ дар санаи гузаронидани барӯйхатгирӣ дар тарафи дебетии ҳисобҳои 010 «Воситаҳои асосӣ», 031/1 «Активҳои ғайриистеҳсолӣ», 131 «Активҳои ғайримоддӣ», 060 «Захираҳои масолеҳӣ» ва дар тарафи кредетии ҳисоби 400 «Дигар даромадҳо» инъикос карда мешавад.
Аз эътибор соқит кардани воситаҳои асосӣ, активҳои ғайриистеҳсолӣ ва ғайримоддӣ дар натиҷаи камомад дар вақти барӯйхатгирӣ муайян кардашуда бо айби шахсони аз ҷиҳати моддӣ масъул ба қайдҳои бухгалтерии зерин ба рас-мият дароварда мешавад.
Ҳисобкунии даромадҳо бо норасоӣ ва дузди алоқаманд бо гуноҳи шахсони аз ҷиҳати моддӣ масьул аз рӯйи арзиши бозорӣ дар тарафи дебетии ҳисоби 170 «Ҳисоббаробаркунӣ аз рӯйи норасоиҳо» ва дар тарафи кредетии ҳисоби 400 «Да-ромад аз фурӯши активҳо» инъикос карда мешавад.
Аз эътибор соқит гардонидани маблағи хӯрдашавӣ аз рӯйи норасоии объектҳои дар тарафи дебетии хдсоби 020 «Хӯрдашавии воситаҳои асосӣ» ва дар тарафи кредетии ҳисобҳои аз ҳисоб баровардани объектҳо 010- 019 инъикос карда мешавад.
Аз эътибор соқитгардонидани воситаҳои асосӣ, активҳои ғайриистеҳсолӣ ва ғайримоддии корношоямшуда дар тарафи дебетии ҳисобҳои 020-250 ва дар тарафи кредетии ҳисобҳои 010-011-012-013-014-015-016-017-018-019 инъикос карда мешавад.
12.Мукотиботи ҳисобҳо оиди баҳисобгирии воситаҳои асосӣ,
активҳои ғайримоддӣ ва ғайриистеҳсолӣ.
| № | Муидариҷаи амалиёт | Рақами зерхисоб | |
| азрӯйи дебет | аз рӯйи кредит | ||
| 1 | 2 | 3 | 4 |
| Боби 1. Воситаҳои ва дигар маб.11аг1тзорихои дарозмуддат | |||
| 1 | Ба исгифода қабул намудани бино, иншо-от ва дастго.ҳхои таҳзиддихавда, азнав сохташуда ё ин ки корҳо оиди тачдиди бино ва иншоотқо | 010-012 | 250 |
| Ҳамзамон қайди дуюми муҳосибӣ гузаро- нида мешавад: аз ҳисоби маблағҳои буҷет11 | 143 | 203 | |
| аз ҳисоби маблагҳои нигохдорӣ ва базаи моддию техники | 241 | 224 | |
| аз ҳисоби маблағҳои мақсаднок ва даромадхои бебозгашт | 270 | 225 | |
| 2 | Харидорй намудани мошину таҷҳизотҳо, активҳои (дороиҳои) ғайримоддӣ, асбобу анчомҳо (инструментҳо), ашёҳои истеҳсолӣ ва хоҷагӣ (аз он ҷумла, лавози-мот), ҳайвоноти дар парваришбуда ва корӣ, китобҳои ба фонди китобхона до-хилшаванда ва дигар воситаҳои асосӣ | 013,015, 019, 031 | 130,131, 178 |
| Ҳамзамон кайди дуюми мудосибӣ гузаро-нида мешавад: | 200,201, 110, 220, 223,225 | 250,251 | |
| 3 | Воситаҳои асосӣ ва активҳои гайримоддии бебозгашт даромад (кабул) кардашуда | 010-019,031 | 250,251 |
| 4 | Даромад намудани восктаҳои асосии бо роҳи хоҷагидорӣ сохташуда | 013, 016,019 | 222 |
| Ҳамзамон кавди дуюми муҳосибӣ гузаро-нида мешавад: | 200,210, 220, 223, 225 | 250 | |
| Бо арзиши бозорӣ даромад намудани востаҳои асосй ва активҳои ғайримодии барзиёде, ки дар натиҷаи барӯйхатгирӣ ошкор гардидаанд | 010-019, 031 | 250,251 | |
| Ҳамзамон аз рук объектдои воситақои асосй ва активхои ғайримоддие, ки ба фаъолкяти соҳибкорӣ алоқаманданд, чу-нинқаӣд гузаронвда мешавад | 241 | 400 | |
| 6 | Бвбозгашт интикол додани (передача) воситаҳои асосй ва активҳои ғаӣримодцӣ | 020, 250, 251 | 010-013, 015,019, |
| 7 | Фуруши таҷхдзоти истифоданашавақда, восита ҳои нақлиёт ва дигар воситаҳои зиёдатӣ | 020,250 | 013,015-019 |
| Ба маблағи аз фурӯши воситаҳои асоси даромадшуда дохил намудани андози арзиши иловашуда, аз рӯи фуруш | 110, 111 | 178 | |
| Дар ҳачми арзиши балансӣ; аз рӯи ашёҳое, ки аз ҳисоби ыаблағҳои буҷетй харидорӣ шудаанд | 178 | 270 | |
| аз рӯи ашёҳое, ки аз ҳисоби маблагҳои аз фаъолияти соҳибкорй бадастома харидорӣ шудаанд | 178 | 241 | |
| аз рӯи ашёҳое, ки аз ҳисоби маблағҳои мақсадкок ва даромадҳои бебозгашт харидорӣ шудаанд | 178 | 270 | |
| Ба маблағи андози арзиши иловашудае, ки ба даромади буҷет бояд пардохта шавад | 178 | 173 | |
| Ба маблағи фаркияти арзиши бозорӣ ва тавозунй (бе андози арзиши иловаш^да) | 178 | 400 | |
| 8 | Фурӯ1ли биноҳо, таҷхизотҳо ва дастгохдои тахвилдиҳанда, аз рӯи нархи фурӯш | 020,250 | 010-012 |
| Ба маблағи аз ҳисоби фурӯш ба даст омада оиди ҳисобаробаркунӣ бо буҷет чунин қайд гч’заронида мешавад | 091,101 | 173 | |
| Бо маблағи ба бучет гузаронидашуда | 173 | 091,101 | |
| 9 | Аз эътибор соқит намудани зоситаҳои асосии корношоям гардида | 020,250 | 010-019 |
| 10 | Аз эътибор соқит намудани активҳои ғайримоддии мӯхлати истифодаашон ба анчом расцца | 251 | 031 |
| 11 | Даромад намудани арзиши масодеҳҳое, ки аз ҳисоби барҳам додани воситаҳои асосй ва дар ихтиёри корхона бонда мондани онҳоба даст омадаанд: | ||
| аз рӯи ашёҳое, ки аз ҳисоби маблагҳои буҷетк харидорӣ шудаанд — барои зпёд нам)’дани маблағҳои мақсаднок оиди нигохдории муассисаҳо ва дигар чорабиниҳо | 063,069 | 270 | |
| аз рӯи ашёҳое, ки аз ҳисоби маблағҳои аз фаъолияти соҳибкорӣ бадастомада харидоришудаанд — барои зиёд намудани | 063,069 | 241 |
| маблағхои нигохдори ва рушди пояи мод-дию техники | |||
| аз рӯи ашёҳое, ки аз ҳисоби маблағҳои мақсаднок ва даромадҳои бебозгашт харидорӣ шудаанд — барои зиёд намудани маблагҳои мақсаднок оиди нигохдории муассисаҳо ва дигар чорабиниҳо | 063, 069 | 270 | |
| 12 | Аз эътибор соқит намудани камомади воситаҳои асосй ва активҳои ғайримоддие, ки ба асари офатҳои табий ба вучуд омада, ба ҳисоби муассиса кабул шудаанд | 020, 250, 251 | 013-019. 031 |
| 13 | Аз эътибор соқитнамудани камомади воситаҳои асосй ва активхои гайримоддие, ки дар натиҷаи барӯйхатгирӣ ошкор гардида, ба хисоби шахсони гунақкор аз рӯйи арзиши тавозунй гузаронида шудаанд | 020, 250, 251 | 013-019, 031 |
| Хдмзамон ба маблаги камомади объектхои воситаҳои асосй ва активхои гайримоддие, ки ба хисоби шахсони гунахкор аз рӯйи арзиши бозорӣ гузаронида шудаанд, вобаста ба сарчашмаи ха-ридории онҳо чунин кайдҳои дуюм гузаронида мешавад: | |||
| аз хисоби маблағҳои буҷетӣ | 170 | 173 | |
| аз хисоби маблагхои мақсадкок ва даромадҳои бебозгашт | 170 | 270 | |
| аз хисоби маблагҳои аз фаъолияти сохибкорй ба даст омада | 170 | 401 | |
| 14 | Ҳисоб намудани маблаги хӯрдашавӣ дар рӯзи охирини кори моҳи декабр | 250 | 020 |
| 15 | Харидори намудани коғазҳои қиматнок ва васиқахо ва дигар маблаггузорихои мо-лиявии кӯтоҳмуддат ва дароздгуддат | 030,134 | 111, 118 |
| 16 | Ба сармояи оинномавй хамрох кардани объектхои воситахои асосӣ ва активхои ғайримоддӣ. Ҳамзамон қайди дуюм гузаронида мешавад | 030,250. 251,020 | 010-19,241 |
| 17 | Фуруши васиқаҳо ва дигар маблаггузорихои молиявии кӯтоҳмуддат ва дароз-мудцаи | ||
| ба андозаи (хачмк) арзиши баҳисобгири | 111, 118,178 | 030,034 | |
| ба маблага аз арзиши бахисобгири зиёд-тар | 111, 118,178 | 400 | |
| ба маблаги аз арзиши бахисобгири камтар | 400 | 030,034 | |
| 18 | Даромадхои дохилшаванда аз рӯйи маблаггузорихои молиявӣ | 111, 118 | 400 |