Месяц: Июнь 2017
-
Имлои исм
Имлои исм 1.Баъзе исмхо ду тарзи навишт доранд: 1) исмхое, ки бо хамсадои х ва й анчом меёбанд: Гоҳ-гаҳ куй-ку Гуноҳ-гунаҳ муй-му Коҳ-каҳ пой-по Моҳ-маҳ руй-ру Шоҳ-шаҳ шуй-шу Рох-рах хуй-ху Сиёҳ-сияҳ сарой-саро Рубоҳ-рубаҳ ой-о 2) ба далели бархурди харфхои ч-х, г-ч, п-ф, д-з…
Муфассалтар » -
Зарф. Категорияи морфологии зарф
Зарф ҳиссаи мустақилмаънои нутқ буда, ҳолат, тарз, вақту ҳангом, маҳаллу макон, сабабу мақсади кору ҳаракатро шарҳу эзоҳ медиҳад. КАТЕГОРИЯИ МОРФОЛОГИИ ЗАРФ Аломатҳои морфологии зарф аз инҳо иборатанд: Зарф ҳиссаи мустақилмаънои нутқ буда, тағир намеёбад, яъне категорияи ҷамъ надорад. Гурўҳи калони зарфҳо дараҷаи қиёсӣ доранд: Вай зудтар харакат кард, ки ба…
Муфассалтар » -
Замонҳои феъл
Замонҳои феъл Чунон ки дида шуд, феъл ҳамчун мураккабтарин ҳиссаи нутқ дорои доираи васеи маъноӣ ва муносибати грамматики мебо-шад, ки он дар шаклҳои феълӣ, тарзҳо, намудҳо, сиғаҳо ва замонҳои феъл ифода меёбад. Замони феъл муносибати амалро ба ҳапгоми нутқ ва ё ба лаҳзаи дигари дар нутқ зоҳиршуда нишоп медиҳад. Феъл…
Муфассалтар » -
Тавсифи сангҳои қиматбаҳо
Сангҳои қиматбаҳои Тоҷикистон — лаъл, лоҷвард, фирўза ва дигарҳо аз замонҳои қадим машҳуранд. Алмос (бриллиант), ёқути кабуд (сапфир), ёқути сурх (рубин), хризоберилл, алоксандрит (зумрад), лаъл (шпинели асил) ба гурўҳи сангҳои қиматбаҳои худранги дараҷаи якўм дохил мешаванд. Мутаасифона, дар Тоҷикистон аз ҷумлаи сангҳои дараҷаи якум то ҳол ба ҷўз лаъл дигар…
Муфассалтар » -
Ҳолати ҳозира ва дурнамоии рушди саноати кӯҳи
Пайдоиши соҳаҳои саноат дар пешрафти ҷамъияти инсонӣ нақши хеле бузург бозид. Инқилоби илмӣ – техникӣ ба ҳар восита ба инкишофи саноати тамоми давлатҳои дунё таъсири амалӣ расонид. Ин суръати инкишоф дар асри ХХ ба авҷи баланди худ расид. Махсусан, баъди ҷанги дуюми ҷаҳонӣ соҳаҳои боз ҳам мураккаби саноат пайдо шуданд.…
Муфассалтар » -
Захираҳои обӣ ва истифодаи оқилонаи онҳо
Об ҳамчун сарвати табиӣ ва аҳамияти он Сарчашмаҳои оби тозаи кўраи Замин, аз ҷумла Тоҷикистон Манбаъҳои ифлосшавӣ ва роҳҳои муҳофизати обҳои ширин Усулҳои тоза намудани обҳо Сабабҳои норасоии оби тоза ва оқибатҳои он Об яке аз сарвати бебаҳои табиат буда, элементи асосии ҳаёт ба шумор меравад. Организмҳои зинда бе ин…
Муфассалтар » -
Гурӯҳи металҳои ранга
Ба ин гурӯҳ металҳои мис, рӯҳ, сурб, алюминия, магний, қалъагӣ, симоб, сурма, висмут дохил мешаванд. Тоҷикистон дорои захираҳои боӣ маъдани металҳои ранга мебошад. Аз замонҳои қадим сурб, рӯҳ ва мис дар соҳаҳои гуногуни хоҷагии халқ истифода бурда мешаванд. Аксарияти конҳои маъдани сурб ва рӯҳ дар Шимолӣ республика асосан дар Қарамазор…
Муфассалтар » -
Гурӯҳи металҳои асил ва элементҳои гурӯҳи платиндор
Ба ин гурӯҳ металҳо тилло, нуқра, платина ва элементҳои гурӯҳи платинадор дохил мешаванд. Тилло — ҳамчун филизаи гаронбаҳо тимсоли қудрати моддии мамлакат мебошад. Тилло металли нодир аст. Ба таъсири обу ҳаво ва модаҳои химиявӣ устувор буда, дорои ранги хоси дилрабост. Дар техника, тиб ва заргарӣ ҷои махсусро ишғол мекунад. Беҳуда…
Муфассалтар » -
Ноҳияи иқтисоди Кӯлоб
Ноҳияи иқтисоди Кӯлоб Ин ноҳияи иқтисодӣ дар қисмати Ҷанубу ғарбии Тоҷикистон воқеъ гардида шароитҳои хоси табиию географиро дорост. Масоҳати он ба 12,6 км квадрати баробар буда релефи муракаб дорад. Баландии миёнаи куҳу қатор куҳҳо аз 500то 2300 метр расида, дар қисмати шимолу шарқии ин нишондиҳанда аз 2500 то 4000…
Муфассалтар » -
Ноҳияи иқтисоди Суғд
Ин ноҳияи иқтисодӣ дар шимоли ҷумҳурӣ ҷойгир шудааст. Масоҳатати он 26,88 ҳазор километри мураббаъро ташкил менамояд. Сатҳи ҳамвориро адирҳо начандон баланд халалдор менамоянд. Онҳо ҳамчун як силсилаи баландӣ аз Ҷанубу Ғарб ба самти Шимолу Шарқ тӯл кашидаанд: баландии Деҳмой, Исфосор, Оқбел, Оқҷар, Қизилҷар. Баландии мутлақи онҳо 400-100метрро ташкил менамояд. Дар…
Муфассалтар » -
Ноҳияи иқтисоди Вахш
Ноҳия ҳудуди ҷанубу ғарбии Тоҷикистонро фаро мегирад. Масоҳати он 12 ҳазор километри мураббаро ташкил менамояд. Ноҳия аз шимол бо ноҳияи иҷтисоди Ҳисор, дар шарқ бо ноҳияи Кулоб, дар ҷануб бо давлати Афғонистон ва дар ғарб бо Ӯзбекистон ҳамдуд мебошад. Дар байни ноҳия ва давлати Афғонистон ва истгоҳи Тирмизи Ӯзбекистон ба…
Муфассалтар » -
Ноҳияи иқтисоди Рашт
Ноҳияи иқтисоди Рашт Рашт кишвари куҳсор аст. Масоҳати он 17,1ҳазор километри мураъбаро ташкил менамояд. Қисми асоси онро қатор кӯҳҳо ишғол кардааст. Ин ҳолат ба мавқеъи иқтисоди ба ноҳия таъсири калон мерасонад. Ноҳия дорои релйефи мураккабаст. Дар ин ҷо чандин водиҳои калону хурд мавҷуданд, ки онҳоро аз ҳамидигар қаторкӯҳо ҷудо менамоянд.…
Муфассалтар » -
Мавқеи географӣ ва соҳаи иқтисодӣ ба шароит ва сарватҳои табии Тоҷикистон
Мавқеи географӣ ин дар сатҳи замин нисбат ба якдигар воқеъ гардидани объект, маҳал ва қаламравро ифода менамояд. Он бо тарзҳои гуногун, табиӣ, риёзӣ, геополитикӣ муайян карда мешавад. Бо тарзи риёзӣ дар байни кадом арзу тўл воқеъ гардидани объект, маҳал ва ё масоҳат муқаррар карда мешавад. Аз нигоҳи географияи табиӣ бошад,…
Муфассалтар » -
Давраҳои ташаккулёбии саноати кўҳӣ дар ҷумҳурӣ
Чорабиниҳои иқтисодие, ки дар Тоҷикистон аз январи соли 1992 гузаронида шуд, вазъияти сиёсию иқтисодиро ба куллӣ тағйир дод. Ҳоло ҷараёни барқароркунии иқтисодиёти бозоргонӣ ниҳоят вазнин гузошта истодааст. Ҷанги шаҳрванди ба ин ҷараён мушкилотҳои навро илова намуд. Бисёр корхонаҳои саноатӣ дар натиҷаи бесарусомонӣ, талаю тороҷ шуда, ба яғмо бурда шуданд. Кори…
Муфассалтар » -
Тавсифи саноати ҷангал ва коркарди чуб
Тавсифи умумии саноати ҷангал. Рушди ин соҳаи саноат бештар дар мавҷуд будани захираҳои ҷангал алоқаманд буда, иншоотҳои он дар ноҳияҳои аз сарватҳои ҷангал бой ҷойгир карда мешаванд. Ҷангал на танҳо ашёи хоми саноатӣ, балки хокро аз эрозия ва бодхўрдашавӣ эмин дошта, пеши роҳи шусташавии соҳилҳо, намии замин ва кишзорҳоро аз …
Муфассалтар » -
Географияи чорводории Точикистон
Географияи чорводории Точикистон Чорводори . Кирмакпарвари. Замбур парвари Аспарвари. Чорводорӣ дар таркиби соҳаҳои хоҷагии қишлоқ баъди пахтакорӣ соҳаи калонтарин ба шумор меравад. Зиёда аз 70 % заминҳои хоҷагии қишлоқро чарогоҳо ташкил медиҳанд. Аҷдодони точикон тули асрҳо навъҳои нави чорворо (гўсфанди ҳисорӣ, аспи хатлонӣ, қутоси бадахшони ва ғайра) ба вуҷуд овардаанд,…
Муфассалтар » -
Пешгӯихои демографии дар Ҷумҳурии Тоҷикистон
Омузиши акидаи ахоли дар хусуси танзими оила. Банақшагирии оила хамчун танзими дохилиоилавии тавлиди кӯдак дар Чумхурии Точикистон дар байни солхои 80-ум бошиддат пахн гардид. Ақидаи «танзими оила» аз чониби қисме аз ахолии ноогохи Точикистон хамчун тадбири номатлуб пазируфта мешуд. Натичаи чандан конфронсхои бахшида ба ин мавзӯъ нимаи дуюми солхои 80-ум…
Муфассалтар » -
Зиччии аҳолии кураи замин
Аҳолӣ дар кураи Замин нобаробар ҷойгир шудааст. Ҳоло 70% тамоми аҳолии кураи Замин дар 7% хушкӣ зиндаги мекунанд. Аз 149 млн км2 хушкии сайёра дар 22,4 млн км2 ё ин ки дар 15% он аҳолӣ доимӣ истиқомат намекунад. Ба чунин минтақаҳо ҷазираи Греландия (ғайр аз қисми ҷанубии ҷазира), қисми шимолии…
Муфассалтар » -
Афзалияти танзими оила дар шароити имрӯзаи ҶТ
Мохияти танзими оила Танзими оила — ин тарафи зану шавхар (фард) қабул намудани қарори оид ба теъдоди оила, хусусан оид ба теъдоди атфол, ба фаъолияте, ки барои амали кардани чунин қарорхо мусоидат мекунад. Пояи ахлоқи ва хуқуқии танзими, оиларо волидайнии бошуурона ташкил медихад, яъне ба оила пешкаш кардани хуқуқ доир…
Муфассалтар » -
Сиёсати демографӣ
Мохияти сиёсати демографи. Сиёсат (дар юнони «pollitika» — санъати идора кардани корхои давлатиро мефахмонад) сохаи фаъолиятест, ки ба муносибатхои табақотию милли робита дорад. Масалан асоси ин чои забт кардан, нигох доштан ваисифода барии хокимияти давлати мебошад. Хар як масъала дар суръате хислати сиёси мегирад, ки агар хал кардани он ба…
Муфассалтар » -
Вазъи умумии демографии Ҷумҳурии Тоҷикистон
Вазъи умумии демографии Ҷумҳурии Тоҷикистон Мазмуни вазъияти демографи. Калимаи вазъият (дар лотини «situation» — шароит, холат) маънои шароит, мухит мавқеъро дорад. Вазъияти демографи – ин холати демографии нохия ва ё мамлакат мебошад, ки ба воситаи як гурўх нишондихандахо дарачаи мавчудаи таваллуд, фавт, никох ва талоқи ахоли, дарозумри, мухочирати ахоли нишондихнадахои…
Муфассалтар » -
Мухочирати ахоли
Мухочирати ахоли. Мухочират – ин раванди чойизистивазкунии ахоли дар дохил ва берун аз сарзамини худ мебошад. Вобаста ба чойизистивазкуни ахоли ба кушода ва пўшида чудо карда мешавад. Ба ахолии кушода ахолии дехот ё шахр мисол шуда метавонад. Ахолии пўшида танхо ахолии тамоми кураи заминро дар бар мегирад. Дар давраи гузашта…
Муфассалтар » -
Таркиб ва бозтавлиди ахолии.Омўзиши демографии бозтавлиди ахоли
Омўзиши демографии бозтавлиди ахоли. Ахоли – ин мухимтарин ходисаи чамьияти буда хусусияти хоси табиии худбарқароршави дорад. Ахоли – мачмўе мебошад, ки дар натичаи ивазшавии табии ба воситаи насл доимо такрор мешавад. Чараёни ивазшавии шумораи онро дар натичаи ходисахои демографии таваллуд, фавт ва тағирёбии шумораи ахоли бозтавлид меноманд. Дар таьмин намудани…
Муфассалтар » -
Омўзиши демографии
Мақсад ва вазифахои фан. Демография – илмест, ки қонуниятҳоибозталиди (такрористеҳсоли) аҳолиромеомўзад. Бозтавлид – ин тачдид (пайдар ҳам) доимиинаслҳодар натичаи таьсири мутақобилитавлидвафавт. Одамаоназдавраҳоиқадимбаомўзишиаҳоли машғул буданд. Масалан дар Юнони ҚадимАфлотун («Давлат», «Қонунҳо»), Арасту («Сиёсат») вадигарҳоафзоишиафзоишиаҳолироазнуктаиназариҳимояи сохти ғуломдори омўхтаанд. Демография (аз калимаи юнонии – «демос» — халқва«графиа»–менависам,) — илмдарбораиқонунхоибохтавлид дар марҳилаҳоигуногуниинкишофи чомеа мебошад.…
Муфассалтар » -
Ахоли ва захирахои мехнатии Чумхурии Точикистон
Географияи чойгиршавии ахоли Ахоли – гурўхи одамоне мебошанд, ки на вобаста аз синну сол, чинс, миллат, урфу одат ва ғайра дар худуди муайян, қитъа, мамлакат ва ё чамъият зиндаги ва фаъолият мекунанд. Точикистон чумхурии сермиллат аст. Дар он зиёда аз 55 – халқу миллат бо забон, маданият ва урфу одаташон…
Муфассалтар » -
Таърихи пайдоиши аҳолӣ.Маълумот доир ба географияи маскуншавии аҳолӣ
Маълумот доир ба географияи маскуншавии аҳолӣ. Доир ба пайдоиши таърихи инсоният дар адабиётҳои илмӣ далелҳои бо ҳам номувофиқ вуҷуд доранд. Қисми зиёди олимҳои соҳаи антропология дар он ақидаанд, ки инсони аввалин яъне «австралопитекҳо» 5-7 миллион сол қабл дар Африка ва минтақаҳои тропикии Осиё пайдо шудаанд. Ақидае, низ вуҷуд дорад, ки …
Муфассалтар » -
Географияи саноати металлургияи Чумхурии Точикистон
Географияи саноати металлургияи Чумхурии Точикистон Саноати металлургияи сиёхи Чумхурии Точикистон. Саноати металлурги ба сохахои металлургияи сиёх ва металлургияи ранга чудо мешавад. Дар Точикистон корхонахои калони саноати металлургияи сиёх вучуд надоранд. Аммо дар дохили заводихои мошинасози сеххои металлургудози бунёд карда шудаанд. Аз метали дар ин сеххо гудохташуда қисмхои мошинахоро тайёр мекунанд.…
Муфассалтар » -
Робитахои иқтисодии берунаи Чумхурии Точикистон. КХИТЧ
Робитахои иқтисодии берунаи Чумхурии Точикистон. КХИТЧ Тавсифи умумии робитахои иқтисодии берунаи Чумхурии Точикистон. Точикистон комплекси ягонаи хочагии халқ буда, вазъи ичтимоию иқтисодии он ба тараққиёти иқтисодии давлатхои дигар зич алоқаманд аст. Баробари афзудани иқтидори иқтисоди ва ба мамлакати серсохаи саноаташ мутараққи табдил ёфтани Точикистон иштироки он дар тақсимоти байналхалқии мехнат…
Муфассалтар » -
Географияи нақлиёти Чумхурии Точикистон
Географияи нақлиёти Чумхурии Точикистон Тавсифи умумии ахамияти нақлиёт. Дар шароити қўхсори Точикистон, ки қисматхои алохидаи онро ағбахои баланд аз хамдигар чудо месозанд сохтимони роххо ахамияти бузург доранд. Нақлиётро артерияи хар як мамлакат меноманд, ки тавасути он робитахои дохилию беруниро амали мегардонад, ва ба пешрафти хочаги мусоидат мекунад. Дар чумхури ғайр…
Муфассалтар » -
Географияи сохахои хочагии қишлоқи Чумхурии Точикистон
Географияи сохахои хочагии қишлоқи Чумхурии Точикистон Географияи растанипарварии Чумхурии Точикистон. Растанипарвари дар чумхури бо хусусиятхои хоси худ фарқ мекунанд. Дар заминхои оби пахта, сабзавот, зироатхои полези, боғдори (аз чумла растанихои ситруси), дар заминхои лалми аслан ғалладонагихо (гандум, чав), растанихои техники равғандиханда кунчит, зағир ва боғдории лалми ба рох монда шудааст.…
Муфассалтар »