Менеҷменти сифат

1. Мафҳум, моҳият ва аҳамияти баландбардории сифати маҳсулот

2. Таснифоти нишондиҳандаҳои сифати маҳсулот

3? Омилҳои ба сифати маҳсулот таъсиррасон

1. Мафҳум, моҳият ва аҳамияти баландбардории сифати маҳсулот

Мав\удияти муёити рацобаты дар шароити ицтисоди бозоргоны ёамаи корхонаёоро .ёдадор мекунад: ки ба муаммоёои сифати маёсулот диццати \идды зоёир намоянд? Ицтисоди бозории муосир ба сифати маёсулоти истеёсолшаванда талаботёои \идды пешниёод мекунад? Ин бо он алоцаманд аст: ки дар дар шароити муосир мутобицшавии ёар як корхона: вазъи устувори он дар бозори маёсулот ва хизматёо бо дара\аи рацобатпазиры муайян карда мешаванд? Дар навбати худ: рацобатпазиры бо ду нишондиёанда – дара\аи нарх ва дара\аи сифат алоцаманд аст? Бо ву\уди ин дар шароити гузариш ба ицтисоди бозоргоны омили дуюм дар \ои якум меистад? Ёосилнокии меёнат: сарфаи ёама намудёои захираёо \ои худро ба сифати маёсулот медиёанд?

Сифати маҳсулот нишондиҳандаи муҳими фаъолияти корхона ба ҳисоб меравад? Баланд бардоштани сифати маҳсулот аз бисьр ҷиҳат суръати прогресси илму техника: афзоиши самаранокии истеҳсолот: сарфаи ҳамаи захираҳои истифодашаванда ва дар бозор мавқеи худро аз даст надоданро муайян мекунад? Сифати маҳсулот ин натиҷаи сифати меҳнат: предметҳои меҳнат: воситаҳои меҳнат: технология ва умуман натиҷаи сифати истеҳсолот мебошад.

Мафҳуми «Сифат» — маҷмӯи хусусият ва элементҳои маснуот ё хизматрасонӣ, ки ба қобилиятнокии талабот вобастагӣ дорад, муайян карда шудааст. Сифат — нишондиҳандаи мураккаб ва категорияи универсалӣ буда, дорои бисёр хусусиятҳо ва ҷанбаҳои гуногун дар ҳар соҳа мебошад.

Сифат ба воситаи техника ва технология ташкил шуда, дар асоси тафакури фикрронӣ пайдо мешавад. Чунин тарзи фаҳмиши сифат ба фаҳмиши сифати фалсафӣ, яъне идоракунии умумии сифат оварда мерасонад. Проблемаҳои сифати маҳсулот актуалӣ мебошад ва хоҳад монд. Вай проблемаи муҳим ба ҳисоб рафта, мувозинатии иқтисодиёти мамлакатамон аз он низ вобастагии калон дорад.

Раванди беҳтар кардани сифат ин муттаҳидкунандаи фаолияти истеҳсолии колектив, корҳои конструкторӣ, хизмати сохторҳои муҳим буда, на танҳо истеҳсоли маҳсулот ва гирифтани даромад, инчунин ба назар гирифтани ҷамъят ва маҷмӯи манфиати ҷамъят низ ба ҳисоб меравад. Чи қадаре ки сифати маҳсулот беҳтар бошад, ҳамон қадар маҳсулот талаботро беҳтар қонеъ мегардонад. Яъне ин раванд ба мувозинатии иқтисодиёти мамлакат таъсири мусбӣ расонда, ба пешрафти соҳаҳои истеҳсолӣ, хизматрасонӣ ва ғайра самарабахш мебошад.

Сифати маҳсулот нишондиҳандаи муҳими фаъолияти корхона ба ҳисоб меравад. Баланд бардоштани сифати маҳсулот аз биёр ҷиҳат суръати прогреси илму техника, афзоиши самаранокии истеҳсолот сарфаи ҳамаи захираҳои истифодашаванда ва дар бозор мавқеи худро аз даст надоданро муайян мекунад. Сифати маҳсулот ин натиҷаи сифати меҳнат, предметҳои меҳнат, воситаҳои меҳнат, технология ва умуман натиҷаи сифати истеҳсолот мебошад.

Таъмини сифати баланд яке аз проблемаи рӯзмарра дар истеҳсолоти ҳозира баромад мекунад. Сифат – ин меъёри аввалиндараҷаи харидорӣ кардан аз тарафи харидорони ба эътибор, аз даст додани фармоиш бо сабаби норасоии дараҷаи сифат, ин зарар барои хело баланд будани нарх, мумкин аст, ки муштариёни худро аз даст додан аст.

Сифат – нишондиҳандаи ҳамаҷониба мебошад. Корхона бисёр чораҳои алоҳидаро амалӣ менамояд то, ки ба рақобат тобовар бошад. Сифат ва низоми идоракунии сифат комплекси амалиётҳо, ки тамоми паҳлӯҳои ҷараёни истеҳсолот, сиёсати маҳсулот, нақшагирӣ, маркетинг, дастрас будан, ҳайати коргарон, инноватсия ва технология мебошад, ки корхона бо мувофиқият дар бозор фаъолият кунад.

Сифат — олоти аввалиндараҷаи пасткардани хароҷот ба ҳисоб меравад. Ҳама вақт арзон иҷро кардан дуруст аст аз оне, ки дар охир хатогиҳоро ислоҳ кардан.

Сифат — мавқеъи корхонаро ба мустаҳкамшавӣ оварда мерасонад. Дар шароити бозори кушода ва бозорҳои либералии молҳо ё хизматҳо шакли худ ивазшавиро мегирифтанд. Дараҷаи сифати молҳо сатҳи ҳалкунандаро мегирифтанд.

Моҳияти сифатро аз ду тараф маънидод кардан мумкин аст:

— Тарафи якум ин ки сифат нишондиҳандаи техникӣ буда, дар раванди тадқиқот, коркард ва дар истеҳсолот дида мешавад. Идораи сифат дар ин раванд дар худ амалиётҳо оид ба назорати ҳатмии минималии сифат ва миқдориро ба маҳсулот талаб менамояд.

— Тарафи дуюм ин ки сифати маҳсулот коммуникативӣ ном дошта, давраҳои хизматрасонии баъди фурӯшро дар бар мегирад. Барои таъмини сифат дар ин давраҳо иҷрои амалиётҳо, ки ба қонеъ гардонии ҳаматарафаи талаботи истеъмолкунандагон равона шудааст, фаҳмида мешавад.

Истеҳсоли маҳсулот ин асосан ба вуҷуд овардани сифат, яъне маҷмӯи хусусиятҳои муайян мебошад. Пас ҷараёни ба вуҷуд овардани маҳсулот ё ин, ки сифат ҷараёни идорашаванда мебошад. Идора чиро дар назар дорад? Чи хеле ки дар ҳаёти ҳаррӯза идора кардан дида мешавад, ҳамон хел дар шароити корхона низ идора гирдгардишро дар назар дорад: Банақшагирӣ — амалинамоӣ — назорат — идораи таъсирҳо. Идораи сифат яке аз звеноҳои ин сикл ба ҳисоб меравад.

2. Нишондиҳандаҳои сифати маҳсулот

Сифати маҳсулотро метавон сифатан ва миқдоран тасниф дод. Таснифоти миқдории як ва ё як чанд маҳсулот, ки сифати онро нишон медиҳанд, нишондиҳандаҳои сифати маҳсулот ном доранд. Нишондиҳандаҳои сифати маҳсулот характери нисби дошта, вабаста аз оне, ки талаботҳо ба нақша гирифта шуда ё пешбинӣ шуда ивазшавандаанд: он чизҳое дирӯз талаботҳоро қонеъ мегардонад имрӯз метавонад, ки қонеъ нагардонад.

Вобаста ба характери тавсифшавиашон нишондиҳандаҳо мешаванд:

• Нишондиҳандаҳои ягона (умумӣ)
• Нишондиҳандаҳои комплексӣ
• Нишондиҳандаҳои интегралӣ
• Нишондиҳандаҳои индексӣ

Нишондиҳандаҳои ягона – ин нишондиҳанда як қисми яке аз маҳсулотҳоро нишон медиҳад.

Нишондиҳандаҳои коплексӣ – ро мумкин аст, ки ба нишондиҳандаҳои ҷамбастӣ (ин нишондиҳанда асосан маҷмӯи таркиби маҳсулотро инъикос намуда, бо он мумкин аст сифат баҳо дода шавад) тавсиф кард.

Нишондиҳандаҳои интегралӣ – ин нишондиҳанда муносибатҳои умумии мусбӣ ва умумиманфиро дар раванди истеъмолот нишон медиҳад.

Вобаста ба хусусияти таркибиашон нишодиҳандаҳо мешаванд:

• Нишондиҳандаи таъинотӣ — ин нишондиҳанда соҳаи истифодабарии маҳсулотро нишон медиҳад.
• Нишондиҳандаҳои бехатарӣ – хусусиятҳои маҳсулотро барои бехатарии харидан, яъне истеъмол кардан тавсиф менамояд.
• Нишондиҳандаҳои эътимоднокӣ – азкор намондан, нигоҳдорӣ, таъмирнокӣ ва муҳлати хизмати маҳсулотро нишон медиҳад.
• Нишндиҳандаҳои технологӣ – хориҷи минималии хароҷотро дар ҳар як давраи ҳаётии маҳсулот (мисол: масолеҳғунҷоиш, меҳнатғунҷоиш, фондғунҷоиш, арзиши аслӣ ва ғайра) нишон медиҳад.
• Нишондиҳандаи кашонданбоб – мутобиқоти маҳсулотро барои кашонидан нишон медиҳад.
• Нишондиҳандаи сандартизатсия – ин нишондиҳанда пурмазмунии маҳсулотро ба қисмҳои таркибии стандартӣ ва якхела нишон медиҳад.
• Нишондиҳандаҳои эргономикӣ – робитаи дутарафаи одамро бо маҳсулот нишон медиҳад.
• Нишондиҳандаи эстетикӣ – ин нишондиҳанда таъсири эстетикии маҳсулотро ба одам ифода мекунад.
• Нишондиҳандаҳои экологӣ – дараҷаи таъсири зарарро ба муҳити атроф нишон медиҳад.
• Нишондиҳандаи патенту – ҳуқуки ин нишондиҳанда дараҷаи ҳимояи патентии маҳсулотро нишон медиҳад.
• нигоҳдорӣ ва ғайраҳо.

— Нишондиҳандаи технологӣ – таснифи таркиби сифатро тақсимоти минималии хароҷот барои шароит муҳайёкунӣ, масолеҳо, меҳнат, вақти тайёрии технологии истеҳсолот, истеҳсол ва истифодаи маҳсулот.

— Нишондиҳандаи кашонданбоб – таснифи мутобиқоти масулотро дар ҳолати кашонидан бе истифодабарӣ ё истеъмолот. Ба ин нишондиҳандаҳо дохил мешаванд: вазн, андоза, коэффисенти истифодаи максималии воситаҳои нақлиёт, диапозони ҳарорати дастраст, намнокӣ, фишор, вазнинии ларзиш дар ҳолати кашондан, хароҷотҳои вақт, меҳнатғунҷоиши корҳои таъсиркуниҳо ва бо итмомрасониҳо ва ғайра.

— Нишондиҳандаи сандартизатсия – дараҷаи ҷавобгӯ будани маҳсулотро ба талаботҳои стандарти ҷаҳонӣ нишон медиҳад. Яъне ҳолати ҳақиқии маҳсулотро нишон медиҳад. Ба ин нишондиҳанда дохил мешавад: коэффисенти қабулшавӣ, коэффисенти такроршавӣ ва ғайраҳо.

— Нишондиҳандаи эргономикӣ – тавсифи дастрас будан ва ҳузуру ҳаловати истеъмоли маҳсулото дар ҷараёни функсионалии чунин системаи «одам-маҳсулот-муҳити истифодабарӣ» ифода мешавад. Муҳити истифодабарӣ гуфта муҳитро фаҳмидан мумкин аст, ки одам дар ин муҳит фаолияти функсионалиро пеш мебарад, мисол: кабинаи афтобус, салони мошин, бинои сех, ва ғайра.

— Нишондиҳандаи эстетикӣ – шакли маҳсулото ба табиати инсон нишон медиҳад. Ба ин гурӯҳ дохил мешавад:

— Нишондиҳандаи экологӣ – дараҷаи таъсири манфиро ба муҳити атроф дар раванди итеъмол ё истифодабарӣ ба вуҷуд меоянд, ифода мекунад. Ба ин гурӯҳ дохил мешаванд:

— Нишондиҳандаи патентию ҳуқуқӣ – дараҷаи сатҳи пешқадамии техникӣ дар истеҳсоли маҳсулот истифодашаванда, ва дараҷаи ҳимояи патентии онҳоро ифода мекунад.

— Нишондиҳандаи хизматгузорӣ – ба ин дохил мешавад: набудани қисми хизматрасонӣ, дараҷаи сифати хизматрасонӣ, арзиши омӯзиш, васлкунӣ, таъминот, мӯҳлати кафолат, арзиши коркарди дуюминдараҷа, арзиши дубораи истифодабарӣ ва ғайраҳо.

— Нишондиҳандаи иқтисоди – таснифи хароҷотҳоро барои коркард, тайёркунӣ, истифодабарӣ ё истеъмолкунии маҳсулот.

Ба нишондиҳандаҳои иқтисодӣ дохил мешавад:

• Хароҷот барои тайёркунӣ ва санҷиши намунаҳои махсус.
• Арзиши аслии маҳсулотҳои истеҳсолшаванда.
• Хароҷотҳо барои масолеҳои истифодашаванда дар ҷараёни истифодабарии обектҳои техникӣ.

3? Омилёои ба сифати маёсулот таъсиррасон?

Муаммои баландбардории сифати маёсулот дар шароити муосир яке аз вазифаёои муёимтарин ва р.змара ба ёисоб меравад? Бо гузариш ба ицтисоди бозоргоны дар баъзе ёолатёо сифати маёсулот наинки беётар: балки ёам паст шуда истодааст? Имр.з муваффацияти корхона аз фаъолияти он дар соёаи сифат вобастагии калон дорад№ оь ба корхона муяссар мегардад: ки ба хо\агии \аёоны зуд ёамроё шавад? Сабаби асосии ба сифати маёсулот кам аёамият додан дар он зоёир меьбад: ки барои рацобат ёамаи шароитёои заруры фароёам оварда нашудааст: барномаи ба дара\аи баланди сифат ноил гаштан кор карда баромада нашудааст: аксарияти роёбарони корхона ба шароитёои бозоры мутобиц нашудаанд ва щайраёо?

Ицтисоди бозории муосир ба сифати маёсулоти истеёсолшаванда талаботёои \идды пешниёод мекунад? Ин бо он алоцаманд аст: ки дар шароити муосир мутобицшавии ёар як корхона: вазъи устувори ондар бозори маёсулот ва хизматёо бо дара\аи рацобатпазиры муайян карда мешаванд? Дар навбати худ: рацобатпазиры бо ду нишондиёанда – дара\аи нарх ва дара\аи сифат алоцаманд аст? Бо ву\уди ин дар шароити гузариш ба ицтисоди бозоргоны омили дуюм дар \ои якум меистад? Ёосилнокии меёнат: сарфаи ёама намудёои захираёо \ои худро ба сифати маёсулот медиёанд?

Дар ёар як корхона ба сифати маёсулот омилёои гуногун таъсир мерасонанд: ки онёоро ба ду гур.ё \удо кардан мумкин аст№

1. омилёои дохилы;
2. омилёои беруны?

Ба омилёои дохилы чунин омилёое дохил мешаванд: ки бо цобилияти корхона истеёсол намудани маёсулоти сифати муносиб алоцаманд аст: яъне аз фаъолияти худи корхона вобаста аст? Ин омилёо хеле зиьданд ва онёоро ба гур.ёёои зерин \удо кардан ба мацсад мувофиц аст№

— омилёои техникы;

— омилёои ташкилы;

— омилёои ицтисоды;

— омилёои и\тимоы-психологы?

Омилёои техникы ба таври асосы ба сифати маёсулоти истеёсолшаванда таъсир мерасонанд? Истифодаи техника ва технологияёои пешцадам: баландёосилдиёанда метавонад сифати маёсулотро баланд намояд ва баръакс истифодаи та\ёизотёои к.ёна ва фарсудашуда ба сифати маёсулот таъсири манфы мерасонад? Бинобар ёамин \орисозии техника ва технологияёои нав: истифодаи масолеёёои нав: ашьи хоми босифат – барои истеёсоли маёсулоти рацобатпазир ёамчун асоси модды баромад мекунад?

Омилёои ташкилы бо такмилдиёии ташкили истеёсолот ва меёнат: баландбардории интизоми истеёсолы ва \авобгары барои сифати маёсулот: таъмини маданияти истеёсолот ва дара\аи мувофици ихтисоси ёайат: \орисозии низоми идоракунии сифат ва сертификатсияи он: беётаркунии кори хадамоти ш.ъбаи назорати техникы ва дигар чорабиниёои ташкилы алоцаманд аст?

Омилёои ицтисоды бо харо\отёои барои истеёсол ва фур.ши маёсулот: харо\отёо барои таъмини дара\аи зарурии сифати маёсулот: сиьсати нархгузоры ва низоми ёавасмандгардонии ицтисодии ёайат барои истеёсоли маёсулоти баландсифат алоцаманд аст?

Омилёои и\тимоы-психологы ба андозаи муайян бо муёайькунии ицлими солими и\тимоы-психологы дар коллективи меёнаты: шароитёои мусоиди коры: тарбияи ёайат дар р.ёи вафодоры ва ифтихоры барои нишони корхонаи худ: ёавасмандкунии моддии кормандон баёри муносибати бови\донона ба кор алоцаманд буда – ёамаи ин таркибдиёандагони муёим барои истеёсоли маёсулоти рацобатпазир ба ёисоб мераванд?

Омилёои беруны дар шароити муносибатёои бозоргоны ба ташаккульбии сифати маёсулот (агар корхона дар истеёсоли маёсулот инёисор набошад) мусоидат мекунад? Ба ин гунна омилёо: дар навбати аввал: талаботёои бозор; рацобат; ёу\\атёои меъьры дар соёаи сифати маёсулот; зарурати забт кардани мавцеи муносиб чы дар бозорёои дохилы ва чы дар бозорёои беруны; таъмини нуфузу эътибори корхона дар байни харидорон: одамони корчалон ва щайраёо дохил мешаванд?

Вобаста ба тарацциьти ицтисодиьт ба сифати маёсулот аёамияти бештар дода шуда истода аст? Дар замони муосир барои корхонаёо яке аз муаммоёои муёим ин ташкили низоми сифат мебошад: ки истеёсоли маёсулоти ба рацобат тобоварро таъмин мекунад? Низоми сифат барои гузаронидани гуфтушунид бо ёамкорони хори\ы муёим аст? Зеро онёо мав\удияти низоми сифатро дар истеёсолкунанда шарти заруры меёисобанд? Низоми сифат бояд хусусияти корхонаро ба инобат гирад: камшавии харо\отёоро барои коркарди маёсулот ва \орикунии онро таъмин намояд? Истеъмолкунанда мехоёад боварии комил дошта бошад: ки сифати маёсулоти таъмин кардашуда мунтазам устувор мегардад?

Чы цадаре: ки омилёои ба сифати маёсулот таъсиррасон зиьд набошад: самаранокии ёар яки онёо аз сифати меёнати коргарон: ки бевосита дар истеёсоли маёсулот иштирок мекунанд: вобастагии калон дорад? Сифати меёнат: дар навбати худ: аз ташкили илмии меёнат: ихтисоси кормандон: маданияти онёо ва та\рибаи истеёсолы вобаста аст? Дар баландбардории сифати меёнат нацши ёавасмандгардонии модды ва маънавы нацши муёим мебозад?