Год: 2018
-
Таснифоти типологии Э. Сепир, Ҷ. Гринберг ва В. Скаличка
Нақшаи мавзӯъ: 1.Таснифоти типологии Э.Сепир 2.Таснифоти типологии Ҷ.Гринберг 3.Таснифоти типологии В.Скаличка 1.Таснифоти типологии Э.Сепир Дар охири асри XIX меъёрҳои дигари таснифоти типологии забонҳо пешниҳод карда шуданд. Олими америкоӣ Э.Сепер пешниҳод кард, ки навъи типологии забон бояд аз рӯи ин се меъёр муайян карда шавад: 1. Тарзҳои ифодаи мафҳумҳои гуногун дар…
Муфассалтар » -
Хусусиятҳои типологии забонҳои инкорпоративӣ (полисинтетикӣ)
Нақшаи мавзӯъ: 1.Тафсири истилоҳоти “забонҳои инкорпоративӣ” ва “забонҳои полисинтетикӣ” 2.Хусусиятҳои типологии забонҳои инкорпоративӣ (полисинтетикӣ) 1.Тафсири истилоҳоти “забонҳои инкорпоративӣ” ва “забонҳои полисинтетикӣ” Истилоҳи“ забонҳои инкорпоративӣ” аз калимаи лотинии “incorpoatio” –дар таркиби худ фаро гирифтан гирифта шудаст.Хусусиятҳои типологии ин навъи типологии забонҳоро бори нахуст В. Ҳумболдт муайян карда буд. Дар типологияи забоншиносӣ…
Муфассалтар » -
Хусусиятҳои типологии забонҳои решагӣ (изолятивӣ)
Нақшаи мавзӯъ: 1.Хусусиятҳои типологии забонҳои решагӣ тибқи таҳқиқоти пештара 2.Хусусиятҳои типологии забонҳои решагӣ тибқи таҳқиқоти муосир 1.Хусусиятҳои типологии забонҳои решагӣ тибқи таҳқиқоти пештара Тавре ки маълум аст ин навъи типологии забонҳоро бори нахуст Август Шлегел дар ибтидои асри XIX муайян карда буд ва ба сабаби шаклан тағйир наёфтани калимаҳояшон ба…
Муфассалтар » -
Хусусиятҳои типологии забонҳои агглютинативӣ
Нақшаи мавзӯъ: 1.Тафсири истилоҳи “забонҳои агглютинативӣ”ва хусусиятҳои муҳимтарини забонҳои агглютинативӣ 2.Фарқияти сохтории забонҳои агглютинативию флективӣ 1.Тафсири истилоҳи “забонҳои агглютинативӣ”ва хусусиятҳои муҳимтарини забонҳои агглютинативӣ Истилоҳи “забонҳои агглютинативӣ” аз калимаи забони лотинии agglutinato-часпидан гирифта шудааст. Дар забоншиносии тоҷик ин забонҳо бо номи “забонҳои часпанда” ҳам ёд мешаванд. Бори нахуст хусусиятҳои типологии ин…
Муфассалтар » -
Хусусиятҳои типологии забонҳои флективӣ
Нақшаи кор: 1.Тафсири истилоҳи «забонҳои флективӣ, флексия ва навъҳои он 2.Хусусиятҳои типологии забонҳои флективӣ 1.Тафсири истилоҳи «забонҳои флективӣ, флексия ва навъҳои он Истилоҳи “забонҳои флективӣ” аз калимаи забони лотинии flexio – қатъ шудан, чандир будан гирифта шудааст, яъне забонҳои сарфӣ, забонҳое, ки калимаҳояшон тасриф мешаванд ва як калима метавонад шаклҳои…
Муфассалтар » -
Аз таърихи омӯзиши типологии забонҳо дар Аврупо
Нақшаи мавзӯъ: 1.Нахустин падидаҳои омӯзиши муқоисавии забонҳо дар Ҳинди қадим ва Рими қадим 2.Пайдоиши омӯзиши типологии забонҳо дар Аврупо дар ибтидои асри XIX 1.Нахустин падидаҳои омӯзиши муқоисавии забонҳо дар Ҳинди қадим ва Рими қадим Намунаҳои нахустини истифодаи методи муқоисаи забонҳо ҳанӯз дар асарҳои олими Ҳинди қадим Панини (асри IV пеш…
Муфассалтар » -
Хусусиятҳои изоморфизм , алломорфизм, синтетизм ва аналитисизм дар забонҳо
Нақшаи мавзӯъ: 1.Хусусиятҳои изоморфизм ва алломорфизм дар забонҳо. 2.Хусусиятҳои синтетизм ва аналитизм дар забонҳо. 1.Хусусиятҳои изоморфизм ва алломорфизм дар забонҳо Чунон ки дар боло зикр рафт, ҳар як забон аз маҷмӯи типҳои гуногуни забонӣ иборат буда, онҳо типи забонро муайян мекунанд. Типҳои хоссаи як забон одатан дар системаи чанд забон…
Муфассалтар » -
Мафҳумҳои асосии фанни типологияи муқоисавӣ
Нақшаи мавзӯъ: 1.Тафсири мафҳуми “типология”. 2.Мафҳумҳои “типи забон”(намуди забон) ва “типи забонӣ ва ё тип дар забон”. 1.Тафсири мафҳуми “типология” Фаҳмиши мафҳуми типология аз тарафи забоншиносон як хел нест. Дар робита ба ин академик Серебреников Б. А. гуфтааст: “ … мафҳуми типология муҳтоҷи шарҳу эзоҳи возеҳ аст”. Истилоҳи “типология” аз…
Муфассалтар » -
Проблемаи интихоби мизонзабон. Интихоби маводи таҳқиқоти типологӣ
Нақшаи мавзӯъ: 1.Интихоби мизонзабон ва аҳамияти он барои таҳқиқоти типологӣ. 2.Маводи таҳқиқоти типологӣ ва сарчашмаҳои он. 1.Интихоби мизонзабон ва аҳамияти он барои таҳқиқоти типологӣ 1. Масъалаи интихоби мизонзабон яке аз масъалаҳои муҳими типологияи забоншиносӣ ба шумор меравад. Маълум аст, ки барои ба таври муқоиса омӯхтани ҳар як чиз, аз ҷумла…
Муфассалтар » -
Типолияи муқоисавӣ, вазифаҳо ва робитаи он бо қисматҳои дигари забоншиносӣ.
Нақшаи кор: 1.Корбурди истилоҳоти тип (навъ, хел, намуд) ва типология дар илми забоншиносӣ. 2.Типологияи забонҳо ҳамчун як бахши забоншиносӣ. 3.Вазифаҳои типологияи муқоисавӣ. 4.Робитаҳои типологияи муқоисавӣ бо қисматҳои дигари забоншиносӣ. 1.Корбурди истилоҳоти тип (навъ, хел, намуд) ва типология дар илми забоншиносӣ 1. Истилоҳи “тип” (аз калимаи юнонии typos-навь, хел, намуд гирифта…
Муфассалтар » -
Таснифоти типологии забонҳо
Нақшаи мавзӯъ: 1.Тафсири мафҳуми ”намуди типологии забон (типи забон)”. 2. Хусусиятҳои хоси типологияи забоншиносии муосир. 1. Тафсири мафҳуми “намуди типологии забон (типи забон)” Яке аз мафҳумҳои асосии фанни типологияи забоншиносӣ ин намуди забон (типи забон) мебошад. Аммо шарҳи пурраи он имконнопазир аст, зеро то ҳозир дар байни забоншиносон доир ба…
Муфассалтар » -
Таснифоти забонҳо ҳамчун як бахиш илми забонишносӣ
Нақшаи мавзӯъ: 1. Таснифоти ҷуғрофии забонҳо. 2. Таснифоти функсионалии забонҳо. 3. Таснифоти типологии забонҳо. 4.Таснифоти гениологии забонҳо. 1.Таснифоти ҷуғрофии забонҳо Дар забоншиносӣ чанд хели таснифоти забонҳо мавҷуд аст,ки муҳимтаринашон инҳо мебошанд: ҷуғрофӣ, функсионалӣ, типологӣ ва гениологӣ. Таснифоти ҷуғрофии забонҳо харитаи густариши забонҳо, паҳншавии забонҳои алоҳида ва ё гурӯҳи забонҳо, шарҳи…
Муфассалтар » -
Нусхаҳои хаттӣ ва марокизи нусханависӣ
Аз оғози пайдоиши хат ва китобҳои хаттӣ ба феҳрасти пешаварону ҳунармандон боз як унвоне бо номи нусханавис ё котиб ҳамроҳ шуд. Зоҳиран дар оғози ҳол аҳли ин ҳирфа ба танҳоӣ ё бо кумаки шогирдон кори нусханависиро пеш мебурданд. Дар дарбори Ҳахоманишиён ва Ашкониёну Сосониён муншиёне фаъолият доштанд, ки номаҳои подшоҳон…
Муфассалтар » -
Фалсафаи баъдиклассикии асри XIX
Фалсафаи материализми диалектикӣ Фалсафаи ҳаёт. Фалсафаи позитивизм. Фалсафаи Навкантгароӣ (Неокантианство) Охири асри XX барои фалсафаи классики олмонӣ марҳалаи охирин буд. Ин марҳила, ки онро шартан «баъдиклассикӣ» гуфтан мумкмн аст, барои чунин ҷараёнҳои фалсафе монанди: марксизм, фалсафаи ҳаёт, позитивизм ва навкантчигӣ марҳилаи оғоз гардид. Фалсафаи материализми диалектикӣ Фалсафаи материализми диалектикӣ дар…
Муфассалтар » -
Сайидои Насафӣ
Дар фикри дона мӯрчае буд даргузар, Омад ба шеру гуфт, ки: Ай Рустами замон! Аз иттифоқи мӯрчагон ғофили магар В—арна чаро ҳақир шуморию нотавон? (Сайидои Насафӣ) Тарҷумаи ҳол Насаф мулки ободе буд. Дар он диёр аз касбҳои ҳунармандӣ пешаи бофандагӣ ривоҷ дошт. Бофандагон, ки барои мардум либосвориҳои арзонбаҳое тайёр мекарданд,…
Муфассалтар » -
Қофия ва радиф
Қофия калимаи арабӣ буда, маънои луғавиаш пушти сар, охири ҳар чиз, аз пай раванда мебошад. Дар забони тоҷикӣ баъзеҳо калимаи пасованд (шакли мухаффафи он пасванд)-ро ба маънои қофия ба кор бурдаанд. Шоири асри ёздаҳ- Лабибӣ мегӯяд: Ҳама ёва, ҳама хому ҳама суст, Маъонӣ аз чакова то пасованд. Дар илми забоншиносӣ…
Муфассалтар » -
Шавкати Бухороӣ
Ба худ кардам гуворо талхии айёмро, Шавкат, Ба ширинӣ даҳони морро тунги шакар кардам. Яке аз суханварони боистеъдод, навпардозу борикандеш Муҳаммадисҳоқ Шавкати Бухороӣ аст, ки дар таърихи адабиёти тоҷик мақоми шоиста дорад. Ӯ тақрибан солҳои 20-уми асри XVII дар хонадони сарроф (заршинос), ки басо илмдӯсту ихлосманди шеъру адаб будааст, ба…
Муфассалтар » -
Абдурраҳмони мушфиқӣ
Ба арзи ҳол ҳоҷат, Мушфиқӣ нест, Агар авроқи девони ман он ҷост. Шоир ва воқеанигори номии тоҷик Абдурраҳмони Мушфиқӣ дар шаҳри Бухоро, тақрибан соли 1525 таваллуд шудааст. Падару бобои шоир аслан аз Марв будаанд. Ин аст, ки Мушфиқӣ баъзан ба Марвӣ будани худ ишораҳо мекунад. Шоир дар шаҳри Самарқанд ба…
Муфассалтар » -
Адабиёти тоҷик дар нимаи дуюми асри xvi ва асри xvii
а) Вазъияти сиёсии Осиёи Миёна ва Эрон дар нимаи дуюми асри XVI Дар таърихи халқҳои Мовароуннаҳру Хуросон асри ҶVI аввалин асрест, ки таназзули феодализм дар қаламрави мазкур шиддат мегирад. Заминаҳои ин таназзул нисбатан барвақттар оғоз гардида буд. Зуро пас аз вафоти Темур (1336-1404) меросхорони ӯ барои соҳиб шудан ба тахт…
Муфассалтар » -
Мақоми Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҷаҳони имрӯза
Нақша: 1.Ваҳдати милли ва ҷараёни бунёди давлати соҳибихтиёри Тоҷикистон. 2.Дастовардҳои даврони истиқлол. Пас аз пош хӯрдани ИҶШС ва воқеаҳои 8-21 августи соли 1991 дар Москва соҳибистиқлолии Россия эълон гардид. Тоҷикистон низ роҳи соҳибистиқлолиро пеш гирифт. 24 августи соли 1990 иҷлосияи дуюми Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи соҳибистиқлолии ҷумҳурӣ Эъломия…
Муфассалтар » -
Ҷумҳурии Тоҷикистон – давлати соҳибистиқлол
1.Заминаҳои ташкилёбии Ҷумҳурии соҳибистиқлоли Тоҷикистон. 2.Иҷлосияи тақдирсоз ва натиҷаҳои таърихии он. Бозсозӣ, ки такмил ва инкишофи давлати сотсиалистиро дар назар дошт, ҷомаи амал напӯшид. Бо сабабҳои объективӣ ва субъективӣ ислоҳоти сиёсӣ, иқтисодӣ ва фарҳангӣ вазъи рукудро (карахтиро) барҳам надода, мамлакатро ба бӯҳрони умумӣ овард. Ба ивази ИҶШС Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил…
Муфассалтар » -
Ҷумҳурии Тоҷикистон дар солҳои 1929-1990
Нақша: 1.ҶШС Тоҷикистон дар давраи бунёди ҷомеаи сосиалистӣ. 2. Халқи тоҷик дар солҳои Ҷанги Бузурги Ватанӣ. 3.Тоҷикистон дар давраи демократикунонии ҳаёти ҷамъиятикунонии ҳаёти ҷамъиятӣ. Даврони бозсозӣ. Адабиёт: 1. История таджикиского народа. – М., 1990. Том 5. 2.История таджикской ССР – под ред. Антоненко Б.А. – Душанбе: 1983. 3.Мухторов А. Раҳматуллоев…
Муфассалтар » -
Тақсимоти ҳудуди миллӣ дар осиёи миёна
Нақша: 1. Зарурияти гузаронидани тақсимоти миллӣ- марзӣ дар Осиёи Миёна. 2. Камбудӣ ва норасигиҳо дар вақти гузаронидани тақсимот. 3. Ташкилёби Ҷ.М.Ш.С. Тоҷикистон. Дар сарзамини Осиёи Миёна баъд аз барпо намудани тартиботи Шӯравӣ то тақсимоти ҳудуди миллӣ се ҷумҳурӣ: Ҷумҳурии Мухтори Шӯравии сотсиалистии Туркистон (Дар ҳайати ҶФШСР) ва ҷумҳуриҳои мустақили халқии…
Муфассалтар » -
Барқароршавии Ҳокимияти Шӯравӣ дар Тоҷикистон
Нақша: 1.Ғалабаи Инқилоби Октябр ва таъсири он дар Осиёи Миёна. 2.Барпошавии Ҳокимияти Шӯравӣ дар Тоҷикистони Шимолӣ ва Бадахшон. 3. Ҷанги шаҳрвандии солҳои 1918-1924. Дар аввали асри ХХ дар ҳаёти халқҳои Россия ва канораҳои он таъғиротҳои ҷиддии сиёсӣ — иқтисодӣ ба амал омаданд. Шӯриши мусаллаҳҳонае, ки бо сарварии бевоситаи болшевикон тайёр…
Муфассалтар » -
Аморати Бухоро дар охири асри Х1Х ибтидои асри ХХ
Нақша: 1.Вазъи сиёсии Аморати Бухоро. 2.Амалиётҳои ҷангӣ дар Бухорои Шарқӣ. 3.Шӯриши Восеъ. 4.Ҷараёни маорифпарварӣ. То охири солхои 60-уми асри XIX дар ҳудуди Бухорои Шарқӣ якчанд ҳокимияти феодалии мустақилу ниммустақил вуҷуд дошт, ки бо мурури замон ба аморати Бухоро ҳамроҳ карда шуданд. Ба онҳо ноҳияҳои Ҷанубу Шарқӣ ва Марказии Тоҷикистон, аз…
Муфассалтар » -
Истилои Осиёи Миёна аз тарафи Русияи подшоҳӣ
Нақша: 1.Сабабҳо ва амалиётҳои ҷангии Россияи подшоҳӣ дар қаламрави Осиёи Миёна. 2.Таъсисёбии генерал – губернатории Туркистон. 3.Масъалаи Помир ва ҳалли он. Дар миёнаи асри ҶlҶ дар сарзамини Осиёи Миёна ба ғайр аз се давлати мустақил: аморати Бухоро, хонигариҳои Қӯқанд ва Хева, боз як қатор мулкҳои ниммустақил, ба монанди Шаҳрисабз, Шаҳри…
Муфассалтар » -
Ҳаёти халқи тоҷик дар асрҳои ХV-нимаи авали асри Х1Х
Нақша: 1.Тоҷикон дар ҳайати давлати Шайбониён. 2.Осиёи Миёна дар ҳайати давлати Аштархониён. 3. Халқи тоҷик дар аҳди сулолаи манғитиён. Давлати Шайбониён солҳои 1501-1599 Воқеаҳои авали асри XVI дар ҳаёти халқҳои Мовароуннаҳр ва Хуросон аз бисёр ҷиҳатҳо ба дигаргуниҳои ҳаёти халқҳои бодиянишини Дашти Кинҷақ ва бастаги доштанд. Дашти Кипчоқ гуфта, замини…
Муфассалтар » -
Халқи тоҷик дар ҳайати давлати Темур ва Темуриён
Нақша: 1.Вазъи сиёсии Осиёи Миёна дар асри ХlV. 2.Шӯриши сарбадорон ва моҳияти он. 3.Ба сари ҳокимият омадани Тему рва ҷангҳои ғоратгаронаи ӯ. 4.Осиёи Миёна дар аҳди Темуриён. Дар нимаи дуюми асри Х1У дар Мовароуннаҳр парокандагии мулкҳо дида мешуд.Ҳокимони маҳаллӣ барои ба даст овардани истиқлолияти ба муқобили ҳукумати марказии муғулҳо мубориза…
Муфассалтар » -
Истилои Осиёи Миёна аз тарафи Муғулҳо
Нақша: 1. Вазъи дохилии Осиёи Миёна дар арафаи истилои Муғулҳо 1.Фоҷиаи Утрор ва ҳуҷуми муғулҳо ба Осиёи Миёна. 2. Оқибатҳои забткориҳои муғулҳо дар Осиёи Миёна. Муғулҳо. Давлати нахустини муғулҳо ҳанӯз дар асри ҶI таҳти сарпарастии Ҳабулхон ташкил ёфта буд. Дар замони ҳукмронии Абайгаҳон дар натиҷаи пурзӯр гаштани парокандагии байниқабилавӣ (асриҶII)…
Муфассалтар » -
Ҳаёти халқи тоҷик дар ҳайати давлатҳои Осиёи Миёна (асрҳои Х1-нимаи аввали асри Х111)
Нақша: Тоҷикон дар ҳайати давлатҳои Қарахониён ва Ғазнавиён. Халқи тоҷик дар аҳди Салчуқиён ва Хоразмшоҳиён. Ғуриён – дуюмии давлати тоҷикон. Дар охири асри Х дар натиҷаи афзудани муборизаҳои дохилӣ ва пурзӯр шудани мавқеи гвардияи туркӣ иқтидори давлати Сомониён суст гардид. Давраи ҳукмронии Нӯҳи II боиси пастравии давлат, тезу тунд шудани…
Муфассалтар »