Месяц: Январь 2020
-
Сохти анатомии реша
Сохти анатомии реша. Минтақаҳои реша. Реша ба дарозии худ сохти гуногун дорад. Он аз чор минтақа иборат аст. Ин минтақаҳо аз ҷиҳати сохти анатомӣ ва вазифаи физиологӣ аз ҳамдигар фарқ мекунанд: Минтақаи ҳуҷайраҳои тақсимшаванда; 2) Минтақаи расиш; 3) Минтақаи махсусгардидан ё маканда; 4) Минтақаи гузаронанда. Минтақаи ҳуҷайраҳои тақсимшаванда. Ин минтақа…
Муфассалтар » -
Решаи растани
Мафҳуми реша. Реша узви вегетативии растанӣ мебошад. Дар ҳолати ибтидоӣ он дар ҷанини тухм мебошад. Аломати фарқкунандаи характерноки реша дар он мавҷуд набудани баргҳо ё ягон хел шакли дигаршудаи вай мебошад. Одатан реша дар хок инкишоф меёбад. Нӯги реша бо ғилофаки решагӣ ба охир мерасад, ки он дар поя ҳаргиз…
Муфассалтар » -
Тухм ва сабзиши растани
Сохти тухми растании гулнок. Тухм узви афзоиши растаниҳои гулкунанда мебошад. Он аз муғҷатухм баъди протсесси бордоркунӣ пайдо мешавад. Тухми растаниҳ дар давраи оромӣ, мерезад, ки он барои растаниҳои гуногун ҳар хел аст. Тухм дар ҳолати оромӣ (ҳаёти пинҳонӣ) қобилият дорад, ки шароитҳои нобобӣ ҳаётиро аз сар гузаронад ва дар вақти…
Муфассалтар » -
Узвҳои асосии растанихои баргу поянок
Растаниҳо одатан «беҳуҷайрагӣ», якҳуҷайрагӣ, бисёрҳуҷайрагӣ ва каллониалӣ мешаванд. Ба гурӯҳи растаниҳо ё организмҳои беҳуҷайрагӣ асосан обсабз, миксамисентҳои плазмашакл ва батридиум дохил мешаванд. Обсабзҳои беҳуҷайрагӣ асосан дар ҷойҳои нам ва дар об ҳаёт мегузаронанд. Пойҳои шохшакли обсабзи батридиум барои ба замин часпидан ва аз он ҷабидани об ва моддаҳои маҳлулшуда хизмат…
Муфассалтар » -
Млечникхо
Дар реша , поя баргхо ва дигар узвхои баъзе растанихо дар хучайрахои махсус ширае мавчуд аст , ки зохиран ба шир монанд мешавад. Ин шираи ширмонанд дар хучайрахои махсуси калони сершоха ё бандчахои хучайрахои махсус . ки млечникхо номида мешаванд, чамъ мешаванд. Хучайрахои шираи ширмонанд одатан дар байни хучайрахои паренхими…
Муфассалтар » -
Бофтахои механики – арматури
Гурухи хучайрахои мустахкам , ки ба узвхои гуногуни растани такьягохи механики ташкил медиханд, бофтахои механики номида мешаванд.Ин бофтахо ба растани имконият медихад, ки ба таъсири механикии шамол , борон, раъду барк барф тоб оварда ,дар айни замон вазни тамоми танаи растаниро мебардоранд. Бофтахои механики арматураи организми растани мебошанд, ки онхо…
Муфассалтар » -
БАНДЧАХОИ ЗАРФУ НАХИ
Дар узвхои растанихо элементхои бофтахои гузаронандабо тартитиби муайян чойгир мешавад.Системаи бандчахои зарфу нахи,ки аз нуги реша сар карда то нугхои поя ва барг тамоми узвхои растанихоро фаро гирифтаанд ,боиси ин гуна тартиби муайян мешаванд. Бо туфайли бандчахои зарфк нахи тамоми узвхои растани ба як тани бутун муттахиданд ва дар организм…
Муфассалтар » -
ФЛОЭМА
Комплекси бутуни элементҳои гистологии флоэма (калимаи юнонии-пӯстлоқ) моддаҳои органикӣ (аминокислотаҳо,равған, витаминҳо ва ғайра)-ро ба тамоми танаи растанӣ мегузаронад. Чунон ки маълум аст,ин моддаҳо дар баргҳо ва дигар қисмҳои сабзи растанӣ дар протсесси фотосинтез-синтез шуда,баъд ба тамоми танаи растанӣ гузаронда мешаванд.Хусусан дар узвҳои сабзандаи растанӣ ҳаракати интенсивӣ мушоҳида карда мешавад.Ин моддаҳо…
Муфассалтар » -
Бофтахои Гузаронанда
Бофтаҳои гузаронанда вазифаи ба тамоми танаи растаниӣ гузаронидани моддаҳои гуногуни ғизоиро,ки дар об маҳлул гардиданд,иҷро мекун-анд.Ҳуҷайраҳои бофтаҳои гузаронанда мувофиқи вазифаи иҷро мекардги-ашон шаклан зарфу найчамонанданд,ки онҳо бо ҳам пайваста шуда,системаи зарфии растаниро ташкил медиҳанд.Системаи зарфӣ аз ду бофтаи комплексӣ иборат аст:ксилема,ки об ва маҳлули обакии моддаҳои минералии аз хок ҷаб-бида…
Муфассалтар » -
Бофтахои пушиш
Узвҳои растанӣ зоҳиран бо бофтаҳо пeшида шудаанд, ки онҳои бофтаҳои пeшиш номида мешаванд. онҳо бофтаҳои дохилии растаниро аз таъсири бади физикӣ ва механикии зоҳирӣ (аз якбора тағйир ёфтани ҳарорат, қармӣ ва сардӣ, бухоршавии барзиёд хушкшавӣ, аз дохилшавии микроорганизмҳо ба даруни растанӣ ва ғайра) ҳимоя мекунанд. Ғайр аз ин бофтаҳои пeшиши…
Муфассалтар » -
Бофтахои растани
Бофтаҳои растанӣ ин гуруҳи ҳуҷайраҳое мабошанд, ки онҳо вазифаҳои муайяни физиологиро ба ҷо меоранд ва мувофиқан ба ин сохти морфологии ба ҳам монанд доранд. Дар процесси эволюцияи олами растаниҳо дар гуруҳи растаниҳои пeшидатухм бофтаҳои аз ҷиҳати сохти худ хеле такмилёфта ва мураккаб ташаккул ёфтаанд . Бофтаҳои растаниҳои пӯшидатухмро ба ду…
Муфассалтар » -
Пардаи хучайра
Ҳуҷайраи растанӣ баракси ҳуҷайраи ҳайвонот пардаи ғафс дорад. Онҳо протопласт дар протсеси фаъолияти ҳаёти кор карда мебарояд. Мавҷудият ё вуҷуд надоштани парда нишонае мебошад, ки ҳуҷайраи растаниро аз ҳуҷайраи ҳайвон фарқ мекунад. Аз рӯи ақидаи бисёр олимон ин нишона хеле аломати бо эътимод мебошад. Парда протопластаро аз таъсири берунӣ муҳофизат…
Муфассалтар » -
Ташакул ва генезиси пластид ва митохондрияхо
М и т о х о н д р и я ҳ о Митохондрияҳо (калимаи юнонӣ: хондирион – ришта, нах, донача) ё худ хондриосонҳо, органеллаҳои шаклан гирда, чӯбча ё ромбамонанди ҳуҷайра мебошанд. Митохондрияҳоро соли 1874 И.Д.Чистяков кашф кардааст. Онҳо дар ҳуҷайраҳои ҳайвонот ва ҳам ҳуҷайраҳои растаниҳо вомехӯранд. Танҳо дар ҳуҷайраҳои…
Муфассалтар » -
ПЛАСТИДХО
Пластидҳо қисми муҳими ҳуҷайра буда, дар ситоплазмаи растаниҳои сабз вуҷуд дорад. Онҳо дар реаксияҳои мубодилавии ҳучайра роли муҳим мебозанд. Дар ҳуҷайраҳои ҳайвонот, занбурӯғҳо, миксомитсетҳо, бактерияҳо пластид нест. Ҷисми пластид строма номида мешавад. Сафеда ва липидҳо асоси стромаро ташкил дода дар ҳолати колоиди мавҷуданд. Намудҳои зерини пластиҳоро фарқ мекунонанд: хлоропластҳо, ранги…
Муфассалтар » -
ШАКЛХОИ ТАКСИМШАВИИ ЯДРО
Афзоиш яке аз хусусиятҳои асосии ҳуҷайраи растанӣ ва ҳайвонот мебошад. Организмҳои бисёрҳуҷайра дар натиҷаи расиш ва афзоиши ҳуҷайра, ки қисми он ташкил медиҳад, афзуда инкишоф меёбанд. Тақсимшавӣ ҳуҷайраи организмҳои якҳуҷайрагӣ дар Айни ҳол усули афзоиши онҳо ба шумор меравад. Дар бисёр маврид ҳуҷайра бо ёрии тақсимшавӣ, ё худ бо усули…
Муфассалтар » -
Аппарати Голчи (Диктиосомхо) ва Нуклеоплазма
Дар ҳуҷайраҳои растанӣ диктиосомҳо на дар назди ядро,балки дар ҳар исми ситоплазма ҷойгиранд.онҳо сохти пластинкамонанд доранд. Пластинкаҳои ҷуфт-ҷуфт ҷойгир шуда мембранаҳо,халтача-«систерма»-ро ташкил медиҳанд. Ғафсии онҳо 60 А мебошад. Диктиосомҳо дар уҷайраҳои ҷавон растанӣ кам вомехӯранд. Дар ҳуҷайраҳои калони пур аз шираи ҳуҷайрагӣ қариб мавҷуд нестанд. Диктиосомҳо дар ҳуҷайраҳои растанӣ вазифаҳои…
Муфассалтар » -
Ситоплазма ва харакати ситоплазма
Ситоплазма моддаи зиндаи ҳуҷайра мебошад. Дар ҳуҷайраи ҷавони навакак таркибёфта вай қариб тамоми сатҳи онро ишғол мекунад. Ситоплазмаи ҳуҷайраи растаниро ба воситаи микроскопӣ равшандиҳанда нағз дидан мумкин аст. Вай шаклан массаи нимшаффофи лӯобии ғадудмонанд буда моеъи ғализ мебошад. Ба андозаи расиш ва инкишофи ҳуҷайраҳо дар массаи ситоплазма моеъ ғун мешавад,…
Муфассалтар » -
Асосхои таълимот дар бораи хучайра(ситология)
Кашфиёти сохти ҳуҷайрагии растаниҳо. Тамоми организмҳои зинда аз ҷумла растаниҳо ҳам аз ҳуҷайраҳои хурдтарини бо чашми оддӣ дида нашаванда иборатанд. Ҳуҷайра ва сохти ҳуҷайрагии организм баъди ихтирои шишаҳои оптикӣ кашф карда шуда буданд. Дар охири асри ХУ1 ва ибтидои асри ХУ11 устоҳои оптикии Голландия Ганс ва Захарӣ янстонҳо микроскопӣ аввалинро…
Муфассалтар » -
Очерки мухтасари таърихи ботаника
Илми ботаника аз замонхои қадим вуҷуд дорад. Илм дар бораи растанӣ ба туфайли талаботи амалии инсон ба хӯрок, либос, истиқоматгоҳ, моддаҳои доруги пайдо шуд. Аввалин маълумотҳои хаттиро дар бораи растаниҳ дар қадимтарин навиштаҷоти сағонаҳои Миср, ки ба асри сеюм то солшумории мо дахл дорад, пайдо кардаанд. Донишҳои ибтидоии ботаникаро мо…
Муфассалтар » -
Сохахои асосии ботаника
Ботаника фанҳои гуногунро мутаҳид менамояд, ки организми растаниҳо аз ҷумла гуногунии шаклҳои онҳо, сохти зоҳирӣ ва дохилии узвҳои онҳо, қонуниятҳои фаъолияти ҳайётӣ паҳншави дар кураи замин тақсимшавӣ, алоқа ва таъсири байни организмҳои растанӣ ва муҳит, пушиши растанигӣ, мутаҳидии растаниҳо ва самаранок истифода кардани онҳоро ҳарҷониба меомузанд. Дар давоми таърихи бисёрасринаи…
Муфассалтар » -
Роли растани дар табиат
ГАРДИШИ БИОЛОГИИ МОДДАҲО. Дар байни растаниҳою муҳит алоқаи хеле мураккаб вуҷуд дорад. Растанӣ дар гардиши моддаҳо дар табиат роли калон мебозад. Растаниҳои сабз (автотрофӣ – аз калимаи юнонӣ: «аутос» — худ, «трофос»- ғизо) ва ғайри органикӣ (гетеротрофӣ – аз калимаи юнонӣ «гетерост»- дигар, «трофос»- ғизо ) дар ин гардиш роли…
Муфассалтар » -
Гуногунии намудхои растани
Растани ва ҳайвонот Илме, ки олами растаниҳо, сохти организми растаниҳо, қонунияти инкишофёби ва фаъолияти ҳаётӣ, дар кураи замин паҳншавӣ, алоқаи дутарафаи онҳоро бо омилҳои муҳит ва дигар масъалаҳоро меомӯзад, ботаника номида мешавад. Калимаи ботаника аз калимаи юнони «ботане» гирифта шудааст, ки маънояш ҷисми сабз, сабзавот ва алаф мебошад. Растаниҳои…
Муфассалтар » -
Табиатшиносии асри 21 ва ояндаи тамаддун
Нақшаи дарс: Хусусиятҳои табиатшиносии асри 21Консепсияи худташкилёбӣ дар илмТабиатшиносӣ ва ояндаи тамаддунБиотехнологияи муосир ва ояндаи инсониятХусусиятҳои табиатшиносии асри 21 Агар ба таърихи зиёда аз 2 ҳазору 500 солаи табиатшиносӣ назар андозем, дида мешавад, ки вай хусусан дар се садсолаи охир бо суръати бениҳоят баланд инкишоф ёфтааст. Дар ин муддат дар…
Муфассалтар » -
Манзараи муосири биологии Олам
Нақшаи дарс: 1. Самтҳои инкишофи биологияи муосир ва принсипҳои асосии он. 2. Инкилоб дар биологияи молекулавии нимаи дуюми асри 20 3. Табиати зинда, хусусиятҳо ва савияҳои ташаккули он 4. Пайдоиши хаёт дар руи Замин ва давраҳои эволютсияи он. Консепсияи пайдоиши инсон, муносибатҳои иҷтимоӣ, шуур ва забон. Самтҳои инкишофи биологияи муосир…
Муфассалтар » -
Консепсияхои пайдоиш, эволютсия ва сохти объектхои кайхони
Манзараи муосири астрономии Олам. Консепсияҳои пайдоиш, эволютсия ва сохти объектҳои кайҳонӣ. Нақшаи дарс: 1. Космогонияи ситораҳо ва сайёраҳо 2. Проблемаи ҳаёт ва шуур дар Олам ва тамаддунҳои ғайризаминӣ 3. Системаи Офтобӣ ва пайдоиши он. Сохт ва таърихи геологии Замин 4. Нишондодҳои методологии астрономияи асри 20 1. Космогонияи ситораҳо ва сайёраҳо…
Муфассалтар » -
Манзараи муосири астрономии Олам
Асосҳои космологияи асри 20 Нақшаи дарс: Модели стандартии эволютсияи Олам ва консепсияи таркиши бузург.Эффекти «ҷойивазкунии сурх» ва афканишоти реликтӣ (ёдгорӣ).Синну сол ва сенарияи ояндаи Олам.Кашфиётҳо дар кайҳоншиносии муосир ва аҳамияти он дар ташаккулёбии ҷаҳонбинии шахс.Модели стандартии эволютсияи Олам ва консепсияи таркиши бузург Дар ҳама давру замон одамонро сирру асрори пайдоиши…
Муфассалтар » -
Манзараи муосири химиявии олам
Нақшаи дарс: Давраҳои асосии инкишоф ва ташаккули химияи муосир.Механикаи квантӣ – асоси назариявии химияи асри 20Сохти молекула, бандҳои химиявӣ ва намудҳои онНақш ва мақоми химия дар ҷамъияти инсонӣДавраҳои асосии инкишоф ва ташаккули химияи муосир Химия яке аз соҳаҳои илми табиатшиносӣ буда, мавзӯи омӯзиши он элементҳои химиявӣ (атомҳо), моддаҳои содда ва…
Муфассалтар » -
Манзараи муосири физикии олам. Бунёди механикаи кванти ва консепсияи нави атомизм
Нақшаи дарс: Мафҳумҳо ва принсипҳои асосии механикаи квантӣ. Гипотезаҳои Планк ва Де – Бройл. Принсипи номуайянии Гейзенберг. Кашфи электрон ва консепсияи нави атомизм. Сохти атом. Олами зарраҳои элементарӣ. Модели кваркии зарраҳои элементарӣ. Нишондодҳои методологии физикаи муосир. Мафҳумҳо ва принсипҳои асосии механикаи квантӣ. Гипотезаҳои Планк ва Де – Бройл. Принсипи номуайянии…
Муфассалтар » -
Манзараи муосири физикии Олам
Консепсияи нисбияти фазо ва вақт Мафҳуми фазо ва вақт дар механикаи классикӣ. Мафҳумҳо ва принсипҳои асосии назарияи махсуси нисбияти Эйнштейн. Назарияи умумии нисбияти Эйнштейн. Хулосаҳои умумиилмӣ аз назарияи нисбияти Эйнштейн. Мафҳуми фазо ва вақт дар механикаи классикӣ Дар манзараи механикии Олам мафҳумҳои фазои мутлақ ва вақти мутлақ, ки ҳанӯз И.…
Муфассалтар » -
Манзараи табиию илмии Олам
Нақшаи мавзӯъ: Мавзӯъ ва ҳадафҳои табиатшиносӣ, давраҳо ва марҳилаҳои инкишофи табиатшиносӣ.Заминаҳои илмии манзараҳои табиию илмии ОламПроблемаҳои методологии табиатшиносӣДавраҳои инқилобии инкишофи табиатшиносӣМавзӯъ ва ҳадафҳои табиатшиносӣ, давраҳо ва марҳилаҳои инкишофи табиатшиносӣ. Табиатшиносӣ системаи илмҳо оид ба табиат ва олами ҳастӣ буда, ҳодисаҳо ва протсессҳое, ки дар он ба амал меоянд, мавриди муҳокима…
Муфассалтар »