Ақидаҳои ахлоқии Афлотун
Ақидаҳои ахлоқии Афлотун
Афлотун солҳои 427-347 пеш аз мелод ахлоқро ба ҳайси шарту шароити ҷомеаи беадолате баррасӣ кардааст, ки дар он одамон нексиришту хушбахт хоҳанд шуд.
Таълимоти Афлотун дар бораи давлат бо таълимоташ дар хусуси инсону кассе робитаи ногуссатанӣ дорад. Ҳадиси антропологию наргуссатани ахлоқи Афлотунро бидуни ҷомеаи комили инсонӣ ташкил медиҳад. Ақидаи ахлоқии Афлотун ба ташаккули шахсияти комил не, балки ба ташаккули бани инсони комил ва ҷониби равоне карда шудааст.
Азбаски ахлоқи Афлотун, мисли равоқибу (стоинҳо) эпикурибн фардӣ набуда, балки иҷтимоист, аз ин рў, бо назарияи сибслаш узван пайваст мебошад.
Афлотун вобаста ба он ки кадоме аз ҷузҳои кассе: ақл, ғараб ё шаҳват
дар ҷисми инсон бартарӣ доранд, одамонро ба се навъ тақсим кардааст. Агар нафси оқила ё натиҷа бартарӣ дошта бошад, он гоҳ чунин одамон мекўшанд, то зебоию тартиботи идеяҳоро мушоҳида ва барои ин ба сўи хайри олӣ майл бикунанд. Онҳо дар ҳамаи он чик и марбути лаззати ҳиссӣ аст, ҳақиқат, адолат ва эътидодашро риоя мекунанд. Афлотуцн чунин ашхосро ҳаким ё файласуф намуда, таъкид мекунанд, ки маҳз онҳо метавонад дар раъе (сардор )-и давлати идеалӣ қарор бигиранд. Инсон ҳини бартарии нафси ғараб бо чунин ҳирсҳои шариф, далерӣ, мардӣ ва маҳорати фурўнишондиҳии шаҳват фарқ хоҳад кард. Чунин сифатҳо хоси сарбозон ё расбононе мебошанд, ки таъмини оинисти кишвыар бар душманон аст. Ниҳоят, инсоне, ки нафси шаҳвониаш бартарӣ дорад, бояд ба кори ҷисмӣ шуғл биварзад, зеро ки аз ибтидоест, ки онҳо ба олами ҷисми шуғл биварзад, зеро ки аз ибтидоест, ки онҳо ба олами ҷисмӣ таалуқ дорад. Онҳо табақаи кишоварзону косибоне мебошанд, ки рўзгори давлатро аз лиҳози моддӣ таъин мекунанд. Аммо барои тамоми табақаҳо як фазилати оме низ вуҷуд дорад, ки нро Афлотун мавриди арзёбӣ қарор дода, андоза кашидааст. Усули умумие, ки Афлотунро бо аксари файласуфони қадим мепайваст, иборат аз ин аст: болотар аз андоза чизе вуҷуд надорад. Суқрот ҳам андозаро бузургтарин арзиши ахлоқӣ номида, пайравонашро даъват намудааст, ки онро риоя бикунанд. Арасту, равоқиб ва эпипуриён ҳам эътидодро фазилати ҳаким номида, онро қадр карданд.
Ба ақидаи Афлотун, давлати арзишу коми олитарин комёбии рўи замин аст. Аз ин рў, давлат ба хотири инсон не, балки ба хотири давлат зиндагӣ мекунад. Дар таъминоти Афлотун роҷеъ ба давлати идеалӣ ҳокимияти кули бор дард ба таври барҷаста ифода ёфтааст. Ҳам Афлотун ва ҳам Арасту ҷонибдори давлати озодон буданд, ғуломонро таҷассум давлат намешумориданд. Арасту чунин мешуморид , ки одамон тибиатан номусоид : онҳое ки ба рафтори худ масъул нестанд, хўҷаини худ шуда, дар худ эътидод, парҳезкорӣ, адолат ва дигар фазилатро парварда наметавонад. Чунин одамон табиатан ғулом буда, фақат иродаи каси дигарро амалӣ месозанду бас.