Месяц: Ноябрь 2017
-
Ҳаракатҳои халқӣ дар охирҳои мавҷудияти империяи Рим
ТЕЗУТУНДШАВИИ МУНОСИБАТҲОИ ИҶТИМОӢ. Дар охирҳои асри IV замони устуворшавии Империяи Рим, ки тавассути ислоҳоти Диоклетиан ва Константин ба даст омада буд, ба анҷом мерасад. Омилҳои дарозммуддате пурзур мешаванд, ки онҳоро дар вақташ бӯҳрони асри III ба миён оварда буд. Марказонида шудани моликият ба замин, фишор дода баровардани меҳнати ғуломон дар…
Муфассалтар » -
Ташаккули табақаи колонҳо ва нақши таърихии он дар империяи Рим
КОЛОНАТ ВА МОҲИЯТИ ОН. Дар аввал колонат дар Рим як шакли вуҷуддоштаи иҷоракории деҳқонӣ аз замонҳои қадим боз вуҷуд дошт. Ҳанӯз дар мулкҳои патритсийҳои Ҷумҳурии барвақта қисми зиёди қувваи кориро одамони тобеъ, клиентҳо ва иҷоракорон ташкил менамуданд. Аммо дар асрҳои IV–III то милод дар ҷараёни заминҳои аз тарафи римиҳо забткарда…
Муфассалтар » -
Сохти давлатии ҷумҳурии Рим: муассисаҳои демократӣ ва мансабҳои давлатӣ
МАХСУСИЯТҲОИ ҶУМҲУРИИ РИМ. Дар марҳалаи муборизаи табақавии патритсийҳо ва плебейҳо, дар як вақт ҷараёни ташаккули сохти давлатӣ дар Ҷумҳурии Рим сурат мегирифт. Дар оғози асри III то милод он бо нишонаҳои асосии худ ташаккул ёфт ва ин сохти сиёсӣ то охири Ҷумҳурии Рим бетағйир мондан гирифт, ки онро дар мақомоти…
Муфассалтар » -
Сиёсати дохилӣ ва хориҷии Октавиан Август
Режими сиёсие, ки Октавиан Август дар Рим барпо кард, расман «Барқарорунии Ҷумҳурӣ» (Respublica restituta) номида мешуд. Дар бораи он, ки дар зери ин овеза дар амал ба Рим ҳокимияти мутлақа (монархия) ворид мешавад. аллакай дар болотар гуфта шуд. Вале сиёсатмадорони «республиканизм» («таълимоти ҷумҳурияхоҳии»)-и Август ба таври пурра як чизи бебунёд…
Муфассалтар » -
Сарчашмаи таърихии халқу давлатдории МО
Ҳанӯз дар оғози ҳазорсолаи III то милод дар Эрони қадим иттиҳодияҳои давлатии барвақтаи қабилаҳои форсӣ ба вуҷуд меоянд. «Пойтахти яке аз иттиҳодияҳои давлатӣ шаҳри калоне дар водии дарёҳои Қорун ва Кёрха, Суза мешавад, ки он дар чорроҳаи Эломро бо Байнаннаҳрайн, Эрони Шимолӣ ва Эрони Шарқӣ пайвасткунанда воқеъ гардида буд. Ғайр…
Муфассалтар » -
Сабабҳои барҳамхурии империяи ғарбии Рим
АНДЕШАҲО ДАР БОРАИ ТАҚДИРИ ТАЪРИХИИ ИМПЕРИЯИ ҒАРБИИ РИМ. Шикасти Империяи Ғарбии Рим ба муосирон таассуроти чуқур бахшид. Бутпарастон (аз он ҷумла таърихнигор Зосим) сабабгори фоҷеае, ки ба сари Империяи Ғарби Рим омад, дар он медиданд, ки худоҳои падариро ба хотири фаромӯшӣ додаанд. Ақидаҳои бутпарастонро муаллифони масеҳӣ (Б.Августин, П.Орозий) рад карда,…
Муфассалтар » -
Рим ва карфаген дар байни ду ҷанг (солҳои 241–218 то милод)
Ҷанги Якуми Пунӣ, ки бо ғалабаи Рим анҷом ёфт, иқтидори шоҳаншоҳии Карфагенро нашикаста, онро танҳо каме заифтар гардонид. Дар Карфаген кайфияти ниқорталабона пурзӯр бошад ҳам, вале онро яку якбора амалӣ кардан имконнопазир буд. Ғайр аз ин, соли 241 то милод дар Африқо легионерҳои кирояи Карфаген бо сабаби саривақт пардохта нашудани…
Муфассалтар » -
Рим аз таъсиси ҷумҳурӣ дар соли 509 то асри iii то милод
Ҷумҳурии рими барвақта (солҳои 509-264 то милод) Барҳам хурдани ҳокимияти шоҳӣ дар рим ва Барпошавии ҷумҳурӣ Марҳалаи шоҳӣ дар Рим қариб дуним аср идома дошта, он соли 509 то милод сарнагун шуда, ба ҷояш Ҷумҳурӣ барпо гардид. Дар бораи ин воқеаи муҳими таърихӣ қиссаю ривоятҳои аҷоибу ғароиби воқеӣ вуҷуд доранд.…
Муфассалтар » -
Пурзӯршавии ҳокимияти император дар аҳди Флавийҳо
БА ТАХТИ ИМПЕРАТОРӢ СОҲИБ ШУДАНИ СУЛОЛАИ ФЛАВИЙҲО (СОЛҲОИ 69 – 96 ). Баъди ҷанги начандон дуру дарози гражданӣ (солҳои 68 – 69), ки дар рафти он якчанд ҳокими ноӯҳдабаро (Галба, Отон, Вителий) иваз шуда, тахту тоҷи императориро ба таври таҳкимбахш сулолаи нав – Флавийҳо соҳиб мешавад. Императори якум аз хонадони…
Муфассалтар » -
Пешгузаштагони Диоклетиан ва Донстантин
Он фикрҳое, ки дар боло баён карда шуданд, маънии он далелеро надоранд, ки пешгузаштагони ин императорони ислоҳотчии асрҳои III-IV Диоклетиан ва Константин, ки баҳри барҳам додани зуҳуроти бӯҳронии замони худ мубориза бурда буданд, инкор карда шавад. Бинобар ин, таъкид менамоем, ки нисбат ба императорони дигари пеш аз Диоклетиан ва Константин…
Муфассалтар » -
Омилҳои Асосии Бӯҳрон Дар Асри III
Дар асри III парокандашавии Империяи Рим дар амал амри воқеӣ гардида буд: ҳукумати марказӣ музофотҳои калон, аз он ҷумла Галлия ва Шарқро дигар дар зери назорати худ нигоҳ дошта наметавонист. Яке аз нишонаҳои вақтро метавон дар ҷудоӣ дар доираҳои баландпояи (элитаи) имперӣ бараъло дид. Ду гурӯҳи бо ҳам муқобил дар…
Муфассалтар » -
Муттаҳидшавии италия дар зери ҳокимияти Рим. Федератсияи Риму Италия
МАРҲАЛАҲО ВА МУШКИЛИҲОИ МУТТАҲИДШАВӢ. Ҷараёни муттаҳидшавии Италияро ба зери ҳокимияти Рим ба 4 марҳала тақсим кардан мумкин аст: Марҳалаи 1. Солҳои 509 – 390 то милод (аз оғози Ҷумҳурӣ то ҳуҷуми галлҳо) – давраи пастсуръат, лекин бемайлон болоравии иқтидори Рим. Марҳалаи 2. Солҳои 390 – 343 то милод (аз ҳамлаи…
Муфассалтар » -
Марги нерон ва анҷомёбии салтанати сулолаи юлийҳо – клавдийҳо
ҲАРАКАТИ ЗИДДИ НЕРОН ДАР ГАЛЛИЯ. Моҳи марти соли 68 дар Галлияи Лутдукк (музофоти Рим дар қаламрави имрӯзаи Фаронса бо марказаш шаҳри Лион) ҳаракати зидди Нерон оғоз ёфта, сардори он намояндаи ашрофи романишудаи Галлия Юлий Виндекс буд. Шумораи ҷонибдорони ин шӯриш бо суръати том ба 100 ҳазор нафар мерасад. Гарчанде нерӯи…
Муфассалтар » -
Мактабҳои илмӣ ва симоҳои қонунгузории Рим
АҚИДАҲОИ ҲУҚУҚШИНОСОНИ РИМ. Дар ҳаёти ҷамъиятию сиёсии Рим ҳуқуқшиносон мавқеи намоёнро ишғол карда, дар байни аъёну ашроф ва гражданҳои оддӣ дорои обрӯю эътибори калон буданд. Ба онҳо натанҳо оид ба масъалаҳои хусусӣ, балки ашхоси амалдори баланди давлатии то императорҳо ҳам барои маслиҳат муроҷиат мекарданд. Дар замони Октавиан Август ҳуқуқшиносони маъруф…
Муфассалтар » -
Карфаген – рақиби асосии рим
КАРФАГЕН ШАҲР -МУСТАМЛИКАИ ФИНИКИҲО. Марҳалаи нав дар таърихи Рими замони ишғолгариҳои бузург аз оғози ҷангҳои бисёрсолаи Рим бо Карфаген, ки мустамликаи бузурги Финикия дар Африқои Шимолӣ буд, сар мешавад. Гузашта аз ин, маҳз се ҷанги Рим бо Карфаген, ки римиҳо аҳолии онро пунҳо меномиданд, воқеаи аз ҳама муҳим ва гуворотарини…
Муфассалтар » -
Империяи рим дар марҳалаи рушд ва нашъунамо асрҳои аввали милодӣ
Принсипат ва ҳукмронии императорон Октавианавгуст, Тиберий ва ворисони ӯ Принсипат гуфта (аз лотинӣ – princeps – «якум» – «дар ҷои аввалбуда») дар илм аллакай дар замони антиқа ин тавр ном бурдани низоми сиёсӣ қабул шуда, он дар Рими замони Октавиан Август ва меросхӯрони наздиктарини ӯ ташаккул ёфта, баъд бо баъзе…
Муфассалтар » -
Империяи рим дар аҳди Тиберий
АСЛУ НАСАБИ ТИБЕРИЙ. Ҷойгири Октавиан Август Тиберий (солҳои ҳаёт: соли 42 то милод – 37 милодӣ) (солҳои ҳукмронӣ: 14 то милод – 37 милодӣ) буда, писари ҳамсари Август Ливия аз никоҳи аввал бо Клавдий Нерон мебошад. Аз афти кор, ӯ барои принсепс меросхури муроди дил набуд, вале марги барвақтаи ҳамаи…
Муфассалтар » -
Империяи ғарбии римро барҳам задани варварҳо
ШӮРИШИ ФЕДЕРАТҲО. Баъд аз вафоти Феодосийи I соли 395 федератҳои вестготӣ бо сардории Аларихи I шӯриш бардошта, дар нимҷазираи Балкан шаҳру деҳотро забт ва талаю тороҷ карданд. Соли 397 ҳукумати Рими Шарқӣ ба ивази пардохти маблағ ба Аларихи I ва дар маъмурияти Империя гирифтани мансаб ба бастани сулҳ муваффақ мешавад.…
Муфассалтар » -
Империяи ғарбии римро барҳам задани варварҳо
ШӮРИШИ ФЕДЕРАТҲО. Баъд аз вафоти Феодосийи I соли 395 федератҳои вестготӣ бо сардории Аларихи I шӯриш бардошта, дар нимҷазираи Балкан шаҳру деҳотро забт ва талаю тороҷ карданд. Соли 397 ҳукумати Рими Шарқӣ ба ивази пардохти маблағ ба Аларихи I ва дар маъмурияти Империя гирифтани мансаб ба бастани сулҳ муваффақ мешавад.…
Муфассалтар » -
Илми математика дар Рим
АМАЛИЯИ ҲИСОБ ДАР РИМИҲО. Гарчанде дар замони Рим системаҳои (низомҳои) мавқеъгирии ҳисобҳое маълум буданд, ки насбатан такмилёфта ва онҳо низоми даҳиҳои муосирро ба хотир меоранд. Римиҳои муҳофизакор аз низоми ҳисоббарории анъанавие истифода бурданро афзалтар мешумориданд, ки дар он ададҳо чун ҳарфҳои пайдарҳам ва такроршаванда навишта мешуданд. Барои ҳисоббарории амалӣ (аз…
Муфассалтар » -
Илми кимиё (химия) дар Рим
Маданияте, ки дар Миср дар замони эллинистӣ ташаккул ёфт, дар асри I то милод дар мамлакатҳои ҳавзаи Баҳри Миёназами ба таври васеъ паҳн мегардад, махсусан, баъди аз тарафи римиҳо ишғол карда шудани Миср (соли 30 то милод). Дар оғози солшумории милодӣ, дар баробари Искандария, Рим низ ба маркази дигари илм…
Муфассалтар » -
Илми заминшиносӣ (агрономия) дар Рим
Илми агрономия дар Рим асосан дар асрҳои охирини мавҷудияти Ҷумҳурии Рим ба вуҷуд омада, дар аввал дар заминаи киштгардонӣ дар зироатпарварӣ бештар ба назар мерасад. Масалан, низоми зироатпарварии шиддатнок, ки онро дар асри II то милод Катон тавсия карда буд, дар замони Варрон (миёнаҳои асри I то милод) бояд ҷиҳатҳои…
Муфассалтар » -
Илми забоншиносӣ дар рими қадим
АСАРҲОИ СИМОҲОИ ЗАБОНШИНОСИИ РИМИ ҚАДИМ. Забоншиносӣ дар Рими Қадим то миёнаҳои асри II то милод бо омӯзиши асосҳои маданияти хаттӣ маҳдуд гардида буд. Баъдтар омӯзиши забон ва адабиёт, поэтика ва риторикаи юнонӣ вусъат меёбад. Дар ин давра дар Рим олимони зиёди филолог ба фаъолият оғоз мекунанд, аз он ҷумла Варрон…
Муфассалтар » -
Илми биология дар Рими Қадим
Илми биология дар Рими Қадим асосан дар асри III то милод тавлид гардида ва то асри III милодӣ рушд кардааст. Римиҳо дар биология, пеш аз ҳама, дар заминаи соҳаҳои кишоварзӣ ва тиб аҳамият медоданд. Баъд аз марги Искандари Макдунӣ ва то аз тарафи Рим забт карда шудани Юнон дар таърих…
Муфассалтар » -
Илм, техника ва технологияи Рими қадим
Мақоми илм дар низоми арзишҳои Рими қадим Мазмунан ва усулан мақоми илм дар низоми арзишҳои Рими Қадим чунин ифода ёфтааст: Фаҳмиши имрӯзаи илм дар асри ХVII ба миён омада буд. Римиҳо барои ифодаи ин мафҳум «art» (санъат)-ро истифода мебурданд, ки ҳамрадифи «техно»-и юнонӣ буд. Ин мафҳумҳо илм ва санъатро дар…
Муфассалтар » -
Заҳури Дини Масехӣ. Империяи Рим Ва Калисои Масеҳӣ Дар Асрхои I — III
Пайдоиши дини масеҳӣ дар илм яке аз масъалаҳои мураккаб мебошад. Мушкил аст фаҳмонда шавад, ки чӣ тавр ва чаро эътиқодҳои динии одамоне, ки садсолахо қабл аз ин зиндагӣ кардаанд, иваз шудаанд. Барои ҳамин боиси тааҷҷуб нест, ки масъалаи пайдоиши масеҳият дар оғоз олами илмро ба ду ҷабҳа тақсим кард, ки…
Муфассалтар » -
Ғарби баҳри миёназаминро ишғол кардани рим. Ҷанги сеюми пунӣ
(солҳои 149 – 146 то милод) ИШҒОЛ КАРДАНИ ИСПАНИЯ. Дар қисмати ғарбии баҳри Миёназамин Рим аз муваффақиятҳои худ дар ҷанги зидди Карфаген розӣ буда, сиёсати ишғолгароёнаи худро дар асри II то милод ҳам идома дод. Пуниҳоро аз Испания фишор дода бароварда, римиҳо бар хилофи умеду мардуми маҳаллӣ ният надоштанд, ки…
Муфассалтар » -
Вазъи иқтисодию иҷтимоии ҷумҳурии рим дар замони ишғолгариҳои бузург
Ҷанги гражданӣ дар Рими ва баъди он аз байн рафтани Ҷумҳурӣ натиҷаи бӯҳрони шадиди иқтисодӣ, сиёсӣ ва иҷтимоии ҷомеаи Рим буд. Нишонаҳои зиёди хоси он аз зуҳуроти бӯҳронҳо дар давлату ҷомеаҳои дар замони нав бамиёномада фарқиятҳои зиёд дошт. Аз ин рӯ, зарур аст, ки онҳоро мавриди таҳлил қарор дод ва…
Муфассалтар » -
Вазъи муносибатҳои иҷтимоию иқтисодӣ дар империяи рим дар асрҳои iv — v
МУНОСИБАТҲОИ ИҶТИМОӢ. Рӯ ба таназзул ниҳодани ҷомеаи қадим дар охирҳои Империяи Рим дар барҳам хӯрдани низоми полисии моликият ба замин, таҳким ёфтани моликияти хусусӣ ва дар заифшавии алоқаҳо дар байни гражданин ва полис зуҳур ёфт. Таназзул ёфтани шаҳрҳо ба ҷудошавии иҷтимоию иқтисодии заминдорони шаҳрӣ алоқаманд буд. Қисмати болоии куриалҳо дар…
Муфассалтар » -
Барқарор кардани якпорчагии империяи Рим
Салтанати кӯтоҳмуддати Клавдийи II, ки тахалдлуси фахрии «Гот»-ро мегирад, оғози замони барқароркунии ягонагии сиёсӣ ва иқтидори ҳарбии Империяи Рим (268 — 270) мешавад. Дар лаҳзаи ба сари ҳокимият омадани Клавдийи II Империяи ягонаи Рим дар амал вуҷуд надошт. Вазъият барои он боз ҳам мураккабтар шуд, ки ба Империяи Рим қабилаҳои…
Муфассалтар »