Фанни Экология
-
Биосенозҳо
Мафҳуми умумии биосеноз. Гуногунии олами организмҳо дар рӯи Замин дар тавафуқоти гуногун вомехӯрад. Дар раванди ҳамзистии якҷоя бошад, ягонагии биологии ҷамоа ё ки биосенозро ҳосил мекунанд. Мафҳуми биосеноз (аз лот. биос-ҳаёт, сеноз- умумй)-ро соли 1877 олими олмонӣ К. Мёбиус дар вақти омухтани садафак ва организмҳои ба он наздик пешниҳод намуда…
Муфассалтар » -
Қоида ва хусусиятҳои тартиби мавзуниятҳои биологи
Яке аз хусусиятҳои бунёдии табиати зинда-ин даврй будани ҷараёнҳои зиёди дар он амалйшуда мебошад. Байни ҳаракати ҷирмҳои осмонй ва организми зиндаи рӯи замин алоқаманди мавҷуд аст. Организмҳои зинда на танҳо рӯшной ва гармии офтобро истифода мекунанд, балки механизмҳои гуногуне доранд, ки ҳолати амики офтобро дар уфуқ муайян мекунад, ки ба…
Муфассалтар » -
Омилҳои фитогенӣ (растанигн)
Аз ҳама паҳншудатарин шаклҳои муносибати байни растаниҳо таснифоти онҳо аз рӯи В. Н. Сукачев ба ҳисоб меравад (ҷадвали 22 ). Ҷадвали 22 Шакли асосии муносибати байни растаниҳо ( аз рӯи В.Н.Сукачев. Н. В. Дылису ва диг, 1964) Муносибати байни растаниҳо Бавоситаи механикӣ (шикастани навдаҳо, эпифитизм, фишор ва бо ҳам печутобхӯрии…
Муфассалтар » -
Омилҳои зоогенӣ
Организмҳои зинда дар иҳотаи дигар организмҳо ҳаёт ба сар бурда, ба онҳо муносибати гуногун доранд, яъне ҳам муносибати манфй ва ҳам мусбат дошта баъзе аз онҳо бе якдигар вуҷуд дошта наметавонанд. Алоқа бо дигар организмҳо барои гизо ва афзоиш, муносибати муҳофизатӣ, мӯътадил гардонидани шароити номусоиди муҳит, аз дигар тараф хатари…
Муфассалтар » -
Омилҳои биоти (зинда)
Омилҳои биотй гуфта ин маҷмӯи таъсири фаъолияти як организмро ба дигар организм меноманд. Омилҳои биотиро ба се гурӯҳ ҷудо мекунанд: 1) таъсири организми ҳайвонот (омилҳои зоогенӣ); 2) таъсири организмҳои растанигй( омилҳои фитогенӣ); 3) таъсири одам ( омилҳои антропогенй). Таъсири омилҳои биотиро ҳамчун таъсири онҳо ба муҳит, ба организмҳои алоҳидае, ки…
Муфассалтар » -
Хок қамчун муҳити ҳаётй
Ба омӯзиши илмии хок танҳо охирҳои асри XIX оғоз намудаанд, гарчанде одамон тахминан 7000 сол пеш алакай ба кишту кори замин машғул буданд. Хусусан қабати болоии хок, ки дар он ҳар гуна растаниҳо кишт карда, ҳосили зироатҳои гуногунро мегирифтанд, одамонро аз даврҳои заминдори ба худ ҷалб мекард. Хок асоси табиати…
Муфассалтар » -
Муҳити ҳаётии замину — ҳавоӣ
Дар рафти такомули олами узвй муҳити замину — ҳавой назар ба муҳити обй хеле сусттар ташаккул ёфтааст. Ҳаёт дар хушкй чунин мувофиқатиро талаб мекард, ки барои дараҷаи баланди ташакулёбиҳои растанй ва ҳайвонот ба онҳо имконият диҳад. Хусусияти хоси муҳити ҳаётии замину-ҳавой он аст, ки организмҳои дар ин ҷо сукунат дошта…
Муфассалтар » -
Омилҳои муҳит ва қонуниятҳои умумии таъсири онҳо ба организмҳои зинда
Муҳит ва шароити ҳаётии организмҳо Он самти экология, ки муносибати намояндаи ин ё он намудро бо омилҳои муҳити атроф меомӯзад аутэкология ном дорад. Дар экология чунин мафҳумҳо ба монанди муҳит ва шароити ҳаётии омилҳои организмҳоро фарқ мекунанд. Муҳит ин қиеми табиат мебошад, ки организмҳои зиндаро иҳота карда ба онҳо таъсири…
Муфассалтар » -
Муҳитҳои асосии ҳаёти
Дар сатҳи Замин организмҳо дар рафти инкишофи дуру дарозӣ таърихй 4 муҳити ҳаётиро интихоб кардаанд, ки аз рӯи тақсимот мувофиқи қаъбатҳои маъданй: гидросфера, литосфера, атмосфера ном доранд (расми 21). Расми 21. Муҳитҳои асосии ҳаётӣ Муҳити обй ибтидои пайдоиш ва паҳншавии ҳаёт ба ҳисоб меравад. Дар рафти инкишофи минбаъдаи таърихии олами…
Муфассалтар » -
Пайдоиш ва инкишофи сайёраи замин
Ташаккулёбии сохторҳои Замин ва биосфера Пайдоиши саёраҳои системаи Офтобй, аз ҷумла Замин дар асоси ақидаҳои О. Ю. Шмидт, корҳои В. С. Сафронов, X. Аевен ва Г. Аррениус, А. Рингвид ва диг. олимон омӯхта мешавад. Мувофиқи фаҳмиши кайҳонии пешниҳод кардаи О. Ю. Шмидт аввали солҳои 40-уми асри XX, Замин ва Моҳтоб…
Муфассалтар » -
Револютсияи буржуазӣ-демократии феврали 1917 ва аҳамияти он дар ҳаёти халқи тоҷик
Ҷанги якуми ҷаҳонӣ, ки оқибат ва ифодаи бӯҳрони умумии капитализм ба шумор мерафт, ин бӯҳронро тезутунд гардонда империализми ҷаҳониро суст намуд. Коргарон ва солдатҳо 27 феврали (12 марти) соли 1917 дар Петроград шӯриш бардошта, подшоҳро аз тахт сарнагун карда, Советҳои депутатҳои коргарон ва солдатҳоро ташкил доданд. «Ба коргарони рус,– навишта…
Муфассалтар »