Фанни Таърихи Чахон(Умум)
Ходисахои Таърихи Умум ё Таърихи чахон ки аз солхои 1 то милод ва то ин замонро дарбар мегирад аз хамин сахифа дастрас карда метавонед.
-
Вазъи муносибатхои ичтимоию иктисоди дар Империяи Рим дар асрхои 4 — 5
Рӯ ба таназзул ниҳодани ҷомеаи қадим дар Империяи Рими бевақта дар барҳам хӯрдани низоми полисии моликият ба замин ва таҳким ёфтани моликияти хусусӣ, дар заифшавии алоқаҳо дар байни шаҳрванд (гражданин) ва полис зуҳур ёфт. Таназзул ёфтани шаҳрҳо ба ҷудошавии иҷтимоию иқтисодии миндорони шаҳрӣ алоқаманд буд. Қисмати болоии куриалҳо дар шаҳр…
Муфассалтар » -
Хукмронии Константини Бузург
Империяи Рим ва вазъи Калисои Масеҳӣ Дар соли 305 баъди 20 соли ҳукмронӣ кардан Диоклетиан ихтиёрӣ аз тоҷу тахти императорӣ даст кашида, ҳамҳокими худ Максимианро низ маҷбур кард, ки аз тоҷу тахт даст кашад. Сезарҳо Августҳо мешаванд ва Сезарҳои нав – лашкаркаш Валерий Север (дар ғарб) ва додарзодаи Валерия -Максимин…
Муфассалтар » -
Хукмронии Диоаклетиан (солхои 284 – 305)
Моҳияти Доминат Аврелий Караи император эълоншуда (солҳои 282 – 284) аз императорон аввалин касе буд, ки барои тасдиқи ваколатҳои худ ба сенат муроҷиат накарда, танҳо ба як аккламатсий ( аз лотинӣ — acclamo – “роҳбарӣ кардан, дод задан”) дар урдугоҳи ҳарбӣ маҳдуд шуд. Ин воқеа нишонаи оғози ба таври пурра…
Муфассалтар » -
Пешгузаштагони Диоклетиан ва Константин
Он чиҳое, ки дар боло гуфта шуданд, маънии он далелеро надорад, ки пешгузаштагони ин императорони ислоҳотчии асри III Диоклетиан ва Константин, ки баҳри барҳам додани зуҳуроти буҳронии замони худ мубориза бурда буданд, инкор карда шавад. Дар ин замина нисбат ба императорони дигар хизмати императорон Галлиен, Аврелий ва Проб арзандатар мебошад.…
Муфассалтар » -
Пайдоиши дини масехи
Империяи Рим ва калисои Масеҳӣ дар асрхои 1-3. Масъалаи пайдоиши масеҳият дар илм яке аз масъалаҳои мураккаб мебошад. Мушкил аст фаҳмонда шавад, ки эътиқодҳои динии одамоне, ки садсолахо қабл аз ин зиндагӣ кардаанд, чӣ тавр ва барои чӣ иваз шудаанд Барои ҳамин боиси ҳайроншавӣ нест, ки масъалаи пайдоиши масеҳият дар…
Муфассалтар » -
Хукмронии сулолаи Северхо (солхои 193 – 235)
Заминаҳо ва моҳияти умумии бӯҳрони асри 3 Баъд аз вафоти Коммода Публий Гелвий Партинакс – сенатор ва арбоби намоёни ҳарбии замони ҳукмронии Марк Аврелий, император эълон карда мешавад. Ӯ инсони қобилиятноку қавиирода буд, вале кушиши гирифтани пеши роҳи преторианҳо, ки дар аҳди Коммода одат карда буданд, иродаи худро ба гардани…
Муфассалтар » -
Иктисодиёт ва муносибатхои ичтимои дар Импперияи Рим дар асрхои I — II
Дар асрҳои I – II империяи Рим давраи баландтарини нашъунамо ва васеъшавии худро аз сар мегузаронид: ҳокаимияти Рим (imperium Romanum) дар Аврупои Ғарбӣ ва Ҷанубӣ ва Африқои Шимолӣ паҳн гардида буд. Ин вақт дар тамоми ин фазои бузург — аз соҳилҳои холии Шимолии Шотландия то қумистони Саҳрои Кабир дар ҷануб…
Муфассалтар » -
Хукмронии Марк Аврелий ва писари у Коммод.
Оғози бӯҳрони империяи рим Соли 138 дар зарфи камтар аз ним соли вафоташ Андриан Тит Аврелий Антонинро, ки бештар бо номи Антонина Пия маълум аст, писар хонда ва меросхӯри худ таъйин кард, ба он шарте, ки ӯ дар навбати худ Марк Анния Вера (императори оянда Марк Аврелий) ва Лутсия Вера)-ро…
Муфассалтар » -
Хукмронии императорон Траян ва Адриан. Ташаккул ёфтани низоми бюрократии империя
Сенаторҳои Рим аз ба қатл расонида шудани Доминитсий истифода бурданд, то ки ба тахт одамеро аз байни худ шинонанд. Ин одам шахси пиронсол сенатор Коксей Нерва буд. Вале ҳукмронии ӯ на онқадар тул кашид (солҳои 96 – 98), вале Нерва фурсат ёфт, ки ду кори муҳимро ба ҷо биёрад. Якум,…
Муфассалтар » -
Пурзуршавии хокимияти император дар ахди Флавийхо
Баъди ҷанги начандон дуру дарози шаҳрвандӣ (солҳои 68 – 69), ки дар рафти он якчанд ҳокими ноӯҳдабаро (Галба, Отон, Вителий) иваз шуда, ба тахту тоҷро сулолаи нав – Флавияи ба таври боэътимод ишғол нумуд. Империяи якум аз хонадони Флавияҳо Тит Флавий Веспасиан (солҳои 69 – 70) баромади ашрофӣ надошта, аз…
Муфассалтар » -
Империяи Рим дар ахди Тиберий
Ҷойгири Август Тиберий (солҳои 14 – 37) мешавад, ки мавсуф писари завҷаи Август Ливия аз никоҳи аввал бо Клавдий Нерон буд. Аз афти кор ӯ барои принсепс меросхури муроди дил набуд, вале марги барвақтаи ҳамаи довталабонро ба тахту тоҷ – ҷияни Август Марселла, дӯсти ӯ Агрипп, писарони Агрипп ва Юлия…
Муфассалтар » -
Принсипати Август (солхои 30 – 14 то милод). Таъсиси хокимияти оли
Марги Антоний ва Клеопатра дар Миср тобистони соли 30-юми то милод Октавиан Августро дар тамоми давлати Рим ба шоҳи ҳокимияташ номаҳдуд табдил медиҳад, вале дар айни замон, бо тамоми ихтилофаш масъалаи ташкили ҳокимиятро ба миён гузошт. Дар баробари ин меросхӯри Юлий Сезар бо роҳи ташкили ягон хел мансаби нави фавқулодда…
Муфассалтар » -
Диктатураи Сезар (солхои 48 – 44 то милод)
Дар тҳокимияти худ Сезар ба Сулла пайравӣ кард: баъди Фарсал ӯ ба мӯҳлати номуайян диктатор эълон карда шуд, баъди Мунда бошад, — диктатори абадӣ (dictator perpetuus) эълон карда мешавад. Ғайр аз ин, соли 48 то милод Сезар ба таври доимӣ вазифаи консулиро иҷро карда меомад, ҳокимияти якумраи трибунро мегирад, сензор…
Муфассалтар » -
Лашкаркашии Сезар ба Галлия ва Рим дар солхои 58 – 51 асри 1 то милод)
Соли 58 то милод Сезар Римро тарк карда ва ба Галлияи Нарбон раҳсипор мешавад. Худи ҳамон сол, аз кушиши гелветҳо, яке аз қабилаҳои галлӣ, истифода бурда, ба воситаи заминҳои музофоти Рим гузашта, Сезар ба ишғоли бо ном Галлияи Ҷингиламуй (Косматый) (Gallia comata) оғоз кард, ки он аз соҳилҳои уқёнуси Атлантика…
Муфассалтар » -
Триумвирати якум (соли 60 то милод) ва консулгарии Сезар (соли 59 то милод)
Муваффақияти аълодараҷаи сиёсии Сисерон дар соли 63то милод дар як вақт ҳам қонунидошт ва ҳам тасодуфӣ буд. Қонуният аз ҳамон сабаб дошт, ки Сисерон дар баробари Красс, Помпей, Сезар, Катаном ба он насли сиёсатмадорон ва арбобони Ҷумҳурии Рим тааллуқ дошт, ки ба мавдони Ҷумҳурии дар солҳои 70 – 60 асри…
Муфассалтар » -
Шуриши Спартак (солхои 73-71 то милод)
Солҳои 80 золимонаю хунини асри I то милод барои римиҳо бо солҳои 70-уми пешазмилоди нисбатан орому осоиштаи ҳамин аср иваз шуд. Вале дар ин даҳсола низ барои Ҷумҳурӣ воқеаҳои муҳим рух доданд, ки яке аз онҳо шӯриши ғуломон дар зери роҳбарии Спартак мебошад. Маъдумоти мо дар бораи шӯриши машҳури антиқии…
Муфассалтар » -
Муборизаи Мария ва Сулла. Диктатураи Сулла(солхои 82 – 79 то милод)
Муборизаи Мария ва Сулла марҳалаи ҳудуди марҳалаи нав гардид дар рушди давлати Рим. Он бори нахуст ба ҷанги ҳшаҳрвандии ҳақиқӣ оварда расонида, дар он артиши сершумор истифода бурда шуд, ки дар Ҷумҳурӣ ба режими ҳокимияти шахсӣ оварда расонид ва дар натиҷаи ин одамони зиёд қурбон шуданд. Гай Мария (наздики солҳои…
Муфассалтар » -
Чанги шахрванди дар Рим (солхои 133 – 30-юми то милод). Барпошавии диктатураи Юлий Сезар
ШӮРИШИ ҒУЛОМОН ДАР СИТСИЛИЯ (СОЛҲОИ 136-132 ВА 104 – 100 ТО МИЛОД) Оқибати муҳими гулгулшукуфии муносибатҳои ғуломдорӣ дар Рим ва дар як вақт ифодаи буҳрони ҷумҳурии Рим ҷангҳои ғуломон шуданд. Шӯришҳои ғуломон дар таърихи дунёи қадим бисёр рух додаанд, III то милод вале ба он дараҷае, ки дар Ҷумҳурии Рим…
Муфассалтар » -
Рим дар замони ишғолгарихои бузург (солхои 264 – 133 то милод)
КАРФАГЕН – РАҚИБИ АСОСИИ РИМ Марҳалаи нав дар таърихи Рим замони ишғолгариҳои бузург аз оғози ҷангҳои бисёрсолаи Рим бо Карфаген, ки он мустамликаи бузурги Финикия дар Африқои Шимолӣ буд, сар мешавад. Гузашта аз ин, маҳз се ҷанги Рим бо Карфаген, ки римиҳо аҳолии онро пунҳо ё пуниҳо меномиданд, воқеаи аз…
Муфассалтар » -
Чумхурии барвактаи Рим (солхои 509-264 то милод)
АФТИДАНИ ҲОКИМИЯТИ ШОҲ ДАР РИМ ВА БАРПОШАВИИ ҶУМҲУРӢ Марҳалаи шоҳӣ дар Рим дуним аср идома дошт ва он соли 509 то милод. сарнагун карда шуда, ба ҷояш ҷумҳурӣ барпо гардид. Дар бораи ин воқеаи муҳими таърихӣ қиссаю ривоятҳои аҷоибу ғароиби воқеӣ вуҷуд доранд. Дар байни онҳо исми номвари римӣ Лукретсий…
Муфассалтар » -
Чамоаи рим дар давраи шохи (солхои 753 –509 то милод)
АХБОРОТИ ТАЪРИХӢ ДАР БОРАИ ҲАФТ ШОҲИ РИМ Мувофиқи сарчашмаю анъанаҳои таърихӣ давраи шоҳии Рим 224 сол давом карда, солҳои ҳукмронии 7 шоҳро дар бар гирифтааст: Ромул, Нума Помпилий, Тулл Гостилий, Анк Мартсий, Лутсий Тарквиний Приск, Сервий Туллий ва Тарквинияи Бовиқор. Барои ҷамоаи Рим ду шоҳи аввал соҳиби эътибори хеле калону…
Муфассалтар » -
Рими барвакта
МУҲИТИ ТАБИИЮ ҶУҒРОФӢ ВА ТАЪРИХИИ РИМИ ҚАДИМ Италия дар нимҷазираи Апенин воцеъ гардида, яке аз се нимыазирае мебошад, ки аз шимол то ҷануб ба даруни баҳри Миёназамин дар масофаи хеле дур воридгардида буд. Дарозии нимҷазираи Апенин тахминан 1000 километр ва бараш дар қисмати миёнаҷой на зиёдтар аз 150 километрро ташкил…
Муфассалтар » -
Санъати Византия дар асрхои IV — V
САНЪАТИ ТАСВИРӢ ВА МЕЪМОРӢ Асарҳои санъати Византия, ки дар асрҳои аввали мавҷудияти давлати Византияофарида шудаанд, шумораи ками онҳо то замони мо боқӣ мондаанд. Ва он аз ёдгориҳои санъати тасвирӣ ва меъморӣ боқӣ мондаанд, аксарияти онҳо дар худ нишонаҳои хеле баъдинаро инъикос намудаанд. Бинобар ин, бисёр вақт мазмуни аввалаи он чиро,…
Муфассалтар » -
Адабиёти Византия дар асрхои III – V
АНЪАНАҲО ВА САМТҲО ДАР АДАБИЁТИ ВИЗАНТИЯ Барои адабиёти Византияи асрҳои III– V васеъгӣ ва бисёржанра хос аст: он аз рисолаҳои моҳияти таърихидошта, илоҳишиносӣ, фалсафӣ, натурфалсафа вв ғайраҳои зиёд иборат буд. Ин адабиёт аз рӯи этнолингвистӣ бо гуногунӣ, ва сермиллатӣ фарқ мекард. Хатти асосии он забони юнонӣ буд, чунки барои аксарияим…
Муфассалтар » -
Маориф ва илми Византия дар асрхои IV – VI
МАКТАБ ВА МАОРИФИ ВИЗАНТИЯ Махсусияти муҳимтарини маорифи Византияи индавраинаро бояд дар бо беш аз пеш иваз намудани низоми маорифи аз замони эллинистӣ меросмондаи бутпарастӣ ба низоми нави маориф, ки дар зери сарпарастии калисо ба манфиати мутлақият ташкил карда шуда буд. Кушиши калисо баҳри решакан кардани таҳсилоти бутпарастӣ ва онро ба…
Муфассалтар » -
Рушди шахрхо ва муносибатхои ичтимоию иктисоди дар Византия
РУШДИ ШАҲРҲОИ ИМПЕРИЯИ ВИЗАНТИЯ Яке аз хусусиятҳои муҳимтарини Византияи асрҳои IV — V мақоми бузурги шаҳрҳо дар ҳаёти иқтисодӣ, сиёсӣ ва мадании он мебошад. Дар муқоиса ба қисмати ғарбии империяи Рим, ки дар он ҷо ин вақт ҳаёти шаҳрӣ рӯ ба таназзул ниҳода, ҳаёти шаҳрӣ хомӯш мегардид, иқтисод бо тезии…
Муфассалтар » -
Сохти кишоварзи (аграри) дар Византия дар асрхои III – V
РУШДИ НЕРӮҲОИ ИСТЕҲСОЛКУНАНДАИ КИШОВАРЗИИ ВИЗАНТИЯ БАЪДИ БӮҲРОНИ АСРИ III Бӯҳрони асри III гарчанде мисли Ғарб набошад ҳам, бо вуҷуди ин, ба соҳаи кишоварзии он вилоятҳое, ки ба ҳайати Византия дохил шуда буданд, таъсири манфӣ расонид. Иншоотҳои обёрӣ рӯ ба таназзул ниҳоданд, маданияти заминдорӣ ва технологияи истифодаи он ақиб монд, бо…
Муфассалтар » -
Сиёсати дохили ва хоричии Византия дар нимаи аввали асри V
ВОҚЕАҲОИ СИЁСӢ ДАР СОЛҲОИ ОХИРИНИ ҲУКМРОНИИ ИМПЕРАТОР АРКАДИЙ. АРХИЕПИСКОП ЗЛАТОУСТ Рузҳои моҳи июли соли 400 дар тақдири Константинопол Константинопол гардиши куллӣ буданд – ба востготҳо муяссар нашуд, ки дар ҷои он королии варварҳои истилогарро ташкил намоянд. Бале, хатар аз Константинопол бартараф карда шуд, лекин аз Балкан – не. Дар он…
Муфассалтар » -
Вазъи дохили ва хоричии давлати Византия дар асри IV
ТАҚСИМОТ БА ДУ ДАВЛАТ ВА ИСТИҚЛОЛИЯТИ ВИЗАНТИЯ. ҲУКМРОНИИ КОНСТАНТИН Ғуломдории мурдаистода ҳанӯз имкон дошт рушди муносибатҳои нави ҷамъиятиро боздорад. Ин нишондод дар дарки моҳияти дохилии сиёсати империяи Рим дар асрҳои IV — VI муайянкунанда мебошад. Синфи ҳукмрон дар шароити рӯ ба таназзул ниҳодани шаклҳои қаблии ҳаёти иҷтимоию иқтисодӣ ҳам аз…
Муфассалтар » -
Сохтори ичтимоию сиёси ва ташкилии маъмурии империяи Византия дар асрхои IV – V
СОХТИ СИЁСИИ ИМПЕРИЯ Империяи Византияи асрҳои IV – V мутлақияти марказонидашудаи ҳарбию бюрократӣ мебошад. Он нишонаҳои асосии сохтори давлатии империяи Рими Бевақтаро ҳамчун мерос қабул карда, анъанаҳои сохтори давлатии Римо бо унсурҳои истибдоди шарқӣ ҳамоҳанг намудааст. Ҳокимони Константинопол дар “шахси” Византия ҷойгири империяи Римро медиданд. Дар асри V сарфи назар…
Муфассалтар »