Фанни Ҳуқуқи Иқтисодӣ
Рефератхо ва лексияхои точики аз фанни Ҳуқуқи Иқтисодӣ
-
Асосҳои ҳуқуқи соҳибкорӣ
Асосҳои ҳуқуқи соҳибкорӣ 1. Мавзӯи ҳуқуқи соҳибкорӣ. 2. Тарзҳои танзими ҳуқуқӣ. 3. Усулҳои ҳуқуқи соҳибкорӣ. 4. Низоми ҳуқуқи соҳибкорӣ. 5. Сарчашмаҳои ҳуқуқи соҳибкорӣ. 6. Ҳуқуқи соҳибкорӣ дар низоми ҳуқуқ. Мавзӯи ҳуқуқи соҳибкорӣ Мустақилияти ин ё он соҳаи ҳуқуқ дар низоми ҳуқуқӣ бо мавҷудияти мавзӯъ, тарзи танзими ҳуқуқӣ ва ҳамчунин усулҳои…
Муфассалтар » -
Баҳсҳои меҳнатӣ
§ 1.Мафҳуми баҳсҳои меҳнатӣ ва намудҳои онҳо. Баҳсҳои меҳнатии фардӣ зиддиятҳои танзимнашудаи байни корфармо ва корманд дар масъалаҳои татбиқи қонунҳо ва дигар санади меъёрии Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба меҳнат, шароити меҳнат мебошад, ки дар шартномаи (қарордоди) меҳнатӣ, шартнома ва созишномаи коллективӣ пешбинӣ шудааст. Баррасии ғайрисудии баҳсҳои меҳнатии фардӣ дар комиссияҳои…
Муфассалтар » -
Танзими ҳуқуқии намудҳои алоҳидаи фаъолияти соҳибкорӣ
§ 1. Танзими ҳуқуқии фаъолияти иқтисодии хориҷӣ Таҳти мафҳуми фаъолияти иқтисодии хориҷӣ маҷмӯи амалҳои воқеии мақомоти давлатӣ, ташкилотҳои ҷамъиятӣ, ташкилотҳо, ассотсиатсияҳо, ҷамъиятҳои саҳҳомӣ, консерну корхонаҳои муштарак, соҳибкороне, ки минбаъд шахсони воқеию ҳуқуқи номида мешаванд фаҳмида мешавад. Мақсад аз ин амалҳо барпо намудан ва рушди ҳамкории муфид бо давлатҳои хориҷӣ, шахсони…
Муфассалтар » -
Интизоми меҳнат ва масъулияти моддии тарафҳои муносибатҳои меҳнатӣ
§ 1.Мафҳум ва усулҳои таъмин намудани интизоми меҳнат Интизоми меҳнат — ин тартиботи зарурӣ барои амалӣ кардани ҳама гуна меҳнати якҷоя, қатъи назар аз шаклҳои моликият ва доираи фаъолият мебошад. Итоат намудан ба чунин тартибот дар корхона, муассиса ва ташкилотҳо ифодаи худро, дар дахлдор (бояду шояд) иҷро намудани вазифаҳои меҳнатии…
Муфассалтар » -
Шартнома (қарордод)- и меҳнатӣ
§ 1. Мафҳум, нақш ва намудҳои шартнома (карордод)- и меҳнатӣ Мувофиқи моддаи 26 КМ Ҷумҳурии Тоҷикистон шартномаи (қарордоди) меҳнатӣ — созишномаи байни корфармо ва корманд мебошад, ки тибқи он корманд вазифадор аст корҳоро аз рӯи як касб, якчанд ксби муайян, ихтисос, ё вазифа бо дараҷаҳои дахлдор, бо риояи тартиби дохилии…
Муфассалтар » -
Мафҳум ва таъиноти шартномаи коллективӣ
Шартномаи коллективӣ — санади ҳуқуқӣ, ки муносибатҳои иҷтимоӣ-меҳнатиро дар корхонаҳо, ташкилотҳо ва муассисаҳо ба танзим медарорад ва аз тарафи намояндагони ваколатдорашон байни корфармоён ва кормандон баста мешавад (қисми 11 М1 Қонун «Дар бораи шарикии иҷтимоӣ, созишномаҳо ва шартномаҳои коллективӣ» аз 28 июли соли 2006). Шартнома ва созишномаҳои коллективӣ бо мақсади…
Муфассалтар » -
Тавсифи умумии ҳуқуқи меҳнат
Предмет ва мафҳуми ҳуқуқи меҳнатӣ Нишонаи муҳимтарини ба соҳаҳои алоҳида ва мустақил таҷзия намудани ҳуқуқи миллиро предмет ва усулҳои танзимнамои ташкил медиҳанд. Ҳар як соҳаи ҳуқуқ дорои предмети ба худ хос мебошад, ки аз доираи муайяни муносибатҳои ҷамъиятӣ иборат аст. Муносибатҳои ҷамъиятӣ ҳарчанд табиати ягонаи иҷитимоӣ дошта бошанд ҳам, аз…
Муфассалтар » -
Танзими ҳуқуқии фаъолияти аудиторӣ
а) Танзими меъёрии фаъолияти аудиторӣ. Дар ҷаҳони муосир ду консепсияи танзими фаъолияти аудиторӣ вуҷуд дорад. Консепсияи якум, бештар дар Австрия, Исландия, Фаронса, Олмон паҳн шудааст ва дар ин давлатҳо аудит бештар ба манфиатҳои бонкҳо ва ташкилотҳои давлатӣ таваҷҷӯҳ дорад. Дар ин давлатҳо фаъолияти аудиторӣ ба тарзи қатъӣ аз ҷониби мақомтҳои…
Муфассалтар » -
Субъектҳои бозори хизматҳои аудитӣ
Қонун дар бораи фаъолияти аудиторӣ ҳайати субъектҳои муносибатҳоеро, ки дар доираи расонидани хизматҳои аудиторӣ ба вучуд меоянд, муайян намудааст. Мутобиқи муқаррароти қонунгузорӣ ба ҳайси субъектони муносибатҳои мазкур инҳо баромад менамояд: — аудитор, ташкилоти аудиторӣ, шахсе, ки бо хизмати аудиторӣ фаро гирифта мешавад, яъне шахсе, ки бо ташкилоти аудиторӣ шартнома бастааст;…
Муфассалтар » -
Мафҳум, моҳият ва намудҳои аудит
а) мафҳуми аудит ва фаъолияти аудиторӣ Аудит яке аз унсурҳои муҳими хоҷагии бозорӣ аст. Институти аудит дорои таърихи муайян мебошад. Агар онро ҳамчун шакли назорати молиявӣ ҳисобем, пас якумин давлате, ки дар он ҷо чунин сохтор ба вуҷуд омада буд, ин Хитой мебошад. Сарчашмаҳои қадимаи Хитой нишон медиҳанд, ки ҳанӯз…
Муфассалтар » -
Соҳибкории сохта
Соҳибкории сохта, яъне, таъсиси корхонаи тиҷоратӣ бидуни нияти анҷом додани фаъолияти соҳибкорӣ ё фаъолияти бонкӣ, ки бо мақсади ба даст овардани кредит, озод шудан аз андоз, ба даст даровардани дигар фоидаи амволӣ ё рӯйпӯш кардани фаъолияти манъгардида, агар он ба шаҳрвандон, ташкилотхои тиҷоратӣ ё ғайритиҷоратӣ ё давлат ба миқдори калон…
Муфассалтар » -
Соҳибкории ғайриқонунӣ
Татбиқи фаъолияти соҳибкорӣ бидуни бақайдгирӣ ё бидуни иҷозатномаи махсус (лицензия) дар ҳолатҳое, ки чунин иҷозат (лицензия) ҳатмӣ мебошад, ё бо вайрон кардани шартҳои иҷозатдиҳӣ инчунин машғул шудан ба намудҳои манъшудаи фаъолияти соҳибкорӣ, ки бо ба даст овардани даромад ба миқдори калон ё расонидани зарар ба микдори калон ба манфиати шаҳрвандон,…
Муфассалтар » -
Намудҳои алоҳидаи ҷиноятҳои иқтисодӣ
Монеъ шудан ба фаъолияти қонунии соҳибкорӣ Асуламали ғайриқонунии бақайдгирии соҳибкории инфиродӣ ё корхона ё корхонаи тиҷоратӣ ё саркашӣ аз бақайдгирии онҳо, асуламали ғайриқонунии додани иҷозати махсус (лицензия) барои татбиқи фаъолияти муайян ё саркашӣ аз додани чунин иҷозатнома, ғайриқонунӣ маҳдуд сохтани ҳуқуқ ва манфиатҳои соҳибкории инфиродӣ ё корхона ё корхонаи тиҷоратӣ,…
Муфассалтар » -
Шаклҳои ғайрисудии ҳимояи ҳуқуқҳои соҳибкорон
Чунин шаклҳои ғайрисудии ҳимояи ҳуқуқ ва манфиатҳои соҳибкоронро ҷудо намудан мумкин аст: — ҳимояи нотариалӣ; — ҳимояи ҳакамӣ; — ҳимояи то судӣ. Нотариат ҳуқуқ ва манфиатҳои қонунии шаҳрвандон ва шахсони ҳуқуқиро бо роҳи ба амал баровардани ҳаракатҳои муайян аз номи давлат таъмин менамояд. Предмети фаъолияти нотариатро корҳои бебаҳс ташкил медиҳанд.…
Муфассалтар » -
Ҳимояи ҳуқуқҳои соҳибкорон
Шакл ва тарзҳои ҳифзи ҳуқуқҳои соҳибкорон Соҳибкорӣ шакли асосии ба амал баровардани ҳуқуқ ва озодиҳои инсон ва шаҳрванд мебошад, ки дар Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дарҷ гардидаанд. Инкишофи соҳибкорӣ самти афзалятноки сиёсати иқтисодии давлат мебошад. Бинобар ин вазифаи асосии давлат дар ин самт ҳавасмандгардонӣ ва таъмин намудани кафолатҳои инкишофи соҳибкорӣ, ҳимоя…
Муфассалтар » -
Асосҳои ҳуқуқии фаъолияти реклама
Танзими ҳуқуқии реклама Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи реклама» муносибатҳоеро, ки дар ҷараёни истеҳсол, ҷойгиронӣ ва паҳнкунии реклама дар бозорҳои мол, меҳнату хизматрасонии Ҷумҳурии Тоҷикистон , аз ҷумла бозорҳои хизматрасонии бонкӣ, суғуртавӣ ва дигар хизматрасониҳо, ки бо истифодабарии маблағҳои шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ алокаманд мебошанд, инчунин дар бозорҳои қогазҳои қиматнок…
Муфассалтар » -
Танзими ҳуқуқии намудҳои алоҳидаи фаъолияти соҳибкорӣ
Танзими ҳуқуқии фаъолияти иқтисодии хориҷӣ Таҳти мафҳуми фаъолияти иқтисодии хориҷӣ маҷмӯи амалҳои воқеии мақомоти давлатӣ, ташкилотҳои ҷамъиятӣ, ташкилотҳо, ассотсиатсияҳо, ҷамъиятҳои саҳҳомӣ, консерну корхонаҳои муштарак, соҳибкороне, ки минбаъд шахсони воқеию ҳуқуқи номида мешаванд фаҳмида мешавад. Мақсад аз ин амалҳо барпо намудан ва рушди ҳамкории муфид бо давлатҳои хориҷӣ, шахсони воқеию ҳуқуқии…
Муфассалтар » -
Танзими ҳуқуқии бозори коғазҳои қиматнок
§ 1. Бозори коғазҳои қиматнок ва танзими ҳуқуқии он Ҳоло бо асоси комил метавон гуфт, ки иқтисодиёти бозорӣ бе муомилоти ҳарҷонибаи коғазҳои қимматнок ва олоту воситае, ки бо кӯмаки он таъмин меёбад, яъне бе коғазҳои қиматнок вуҷуд дошта наметавонад. Коғазҳои қиматнок ҷузъи ногузири ҳама гуна муомилоти мӯътадили молӣ мебошанд. Онҳо…
Муфассалтар » -
Асосҳои ҳуқуқии фаъолияти сармоягузорӣ
§ 1. Фаъолияти сармоягузорӣ Дар фаъолияти сармоягузорӣ дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳам шаҳрвандони Тоҷикистон ва ҳам сармоягузорони хориҷӣ иштирок карда метавонанд. Фаъолияти сармоягузори дар Ҷумҳурии Тоҷикистон бо қонун «Дар бораи сармоягузорӣ» танзим карда мешавад (аз 12 майи соли 2007 № 260). Мутобиқи қонунcармоягузорӣ – ҳама гуна шаклҳои ҳуқуқи молу мулкӣ…
Муфассалтар » -
Асосҳои ҳуқуқии суғурта
§ 1. Мафҳум ва вазифаҳои суғурта Муносибатхои марбут бо сугурта бо Rонуни Xум{урии Точикистон «Дар бораи суuурта» (Ахбори Шeрои Олии Xум[урии Тоxикистон соли 1994, № 14, мод. 207; Ахбори Маxлиси Олии Xум[урии Тоxикистон соли 1997, № 9, мод. 117; соли 1997, № 23-24, мод. 333; соли 1999, № 5, мод.…
Муфассалтар » -
Танзими ҳуқуқии ҳисоббаробаркунӣ
§ 1. Ҳисоббаробаркунии нақдӣ ва ғайринақдӣ Дар қонунгузорӣ ду шакли пардохт дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар карда шудааст: ҳисоббаробаркунии нақдӣ ва ғайринақдӣ. Иштироккунандаи ҳатмии муносибатҳои ҳуқуқии ҳисоббаробаркунӣ дар ҳисоббаробаркунии ғайринақдӣ бонк ва дигар ташкилоти кредитӣ мебошад. Ҳисоббаробаркунӣ бо пули нақд байни пулгиру пулдеҳ бе иштироки бонк сурат мегирад. Тартиби ҳисоббаробаркунӣ…
Муфассалтар » -
Усулҳои таъмин намудани иҷрои ӯҳдадориҳои соҳибкорӣ
§ 1. Ноустуворона Ноустуворона (ҷарима, пеня) маблағе мебошад, ки тибқи қонун ё шартнома муайян гардидааст ва харидор вазифадор аст ҳангоми иҷро накардан ё иҷрои номатлуби ӯҳдадорӣ, аз ҷумла дар ҳолати гузаронидани мӯҳлати иҷро онро ба кредитор пардозад. Созишномаи ноустуворона, сарфи назар аз шакли ӯҳдадории асосӣ, бояд дар шакли хаттӣ тартиб…
Муфассалтар » -
Намуди шартномаҳо дар бахши фаъолияти соҳибкорӣ
Ҳанӯз дар ибтидои асри ХХ шартномаҳоеро ҷудо менамуданд, ки дар соҳаи савдо баста шуда буданд. Аз ҷумла, аҳдҳои биржавӣ, аҳдҳои мукофотӣ, шартномаи нашрия, шартномаи боркашонӣ, суғурта ва ғайра[1]. Дигар олимон ба чунин намудҳои аҳдҳои савдо ишора кардаанд: — аҳдҳое, ки дар муомилоти мол баста мешаванд; — аҳдҳое, ки дар фондҳо…
Муфассалтар » -
Бастан, тағйир ёфтан ва қатъ шудани шартномаҳо дар бахши фаъолияти соҳибкорӣ
Шартномаҳои соҳибкорӣ бо тарзҳои гуногун баста мешаванд. Ҳамчун анъана бастани шартнома дар фиристодани оферта (таклиф оиди бастани шартнома) аз як ҷониб ва аксепти (қабули) таклиф аз ҷониб дигар ифода меёбад (қ 2 м. 464 ГК). Аз ин ҷо ҷараёни бастани шартномаи соҳибкорӣ аз се марҳилаи асосӣ иборат мебошад: пешниҳоди таклиф,…
Муфассалтар » -
Шартномаҳо дар бахши фаъолияти соҳибкорӣ
Мафҳум ва хусусиятҳои шартномаҳо дар бахши фаъолияти соҳибкорӣ Истилоҳи «шартнома» дар фаъолияти соҳибкорӣ дар қонунгузорӣ ва адабиёти ҳуқуқӣ истифода мешавад. Аз ҷумла, он дар меъёрҳои қонунгузории гражданӣ низ вуҷуд дорад. Дар асарҳои як қатор муаллифон истилоҳи «шартномаи соҳибкорӣ» дода шудааст[1]. Номгӯи алоҳидаи шартномаҳоеро қайд намудан мумкин аст, ки ҳануз дар…
Муфассалтар » -
Ҳифзи ҳуқуқӣ аз рақобати бевиҷдонона
Рақобати бевиҷдонона як шакли вайрон намудани қонунгузорӣ оид ба рақобат мебошад. Истилоҳи «рақобати бевиҷдонона» дар қонунгузории Ватанӣ бинобар ҳамроҳшавии СССР дар соли 1965 ба Конвенсияи Парижии соли 1883 оид ба ҳимояи моликияти саноатӣ мавриди истифода қарор дода шуда буд. Рақобати бевиҷдонона — ҳама гуна амали субъектҳои хоҷагидор мебошад, ки барои…
Муфассалтар » -
Манъ намудани монополияи соҳибкорон
Манъ намудани монополияи соҳибкорон ва фаъолияти ғайриқонунии мақомотҳои ҳокимияти давлатӣ ва мақомотҳои худидораи маҳаллӣ Фаъолияти монополистӣ гуфта, ҳуқуқвайронкуниеро меноманд, яъне ҳаракати зиддиҳуқуқии гунаҳгоронае, ки зарар мерасонад ва имконияти татбиқи чораҳои ҷавобгарии ҳуқуқиро ба миён меорад. Фаъолияти инҳисорӣ-дар бозорҳои мол аз мавқеи ҳукумфармоии худ сӯиистифода кардани субъекти хоҷагидор (гурӯҳи шахсон), бастани…
Муфассалтар » -
Ҳуқуқи субъекти соҳибкорӣ ба рақобат
Ҳуқуқи соҳибкор ба рақобат ҳамчун як ҷузъи таркибии ҳуқуқ ба фаъолияти соҳибкорӣ ва ба ҳайси як ваколати субъекти фаъолияти соҳибкорӣ баромад мекунад[1]. Ин бо роҳи ба амал баровардани имкониятҳои ҳуқуқии соҳибкор, ҳангоми ба амал баровардани фаъолияти худ ва ба амал баровардани ҳаракатҳои рақобатнок бо дигар соҳибкорон барои ба даст овардани…
Муфассалтар » -
Танзими ҳукуқии рақобат ва инҳисор дар бозор
Мафҳуми рақобат Рақобат- ин истилоҳи иқтисодӣ буда муносибатҳои махсуси иқтисодии (мусобиқа, мубориза) байни иштирокчиёни бозорро баҳри истеҳсол ва фурӯши (мубодилаи) неъматҳои моддӣ, тавсиф менамояд. Таъсири мусбии рақобат ба иқтисодиёт дар он таҷассум меёбад, ки он барои самаранок тақсим намудани захираҳо мусоидат намуда, ташаббуси соҳибкориро равнақ мебахшад. Ҷиҳати манфии рақобат муфлисшавӣ…
Муфассалтар » -
Назорати давлатии фаъолияти соҳибкорӣ
Назорат (контрол) – як воситаи танзимнамоии давлатии иқтисодиёт ва фаъолияти соҳибкорӣ мебошад. Азбаски назорати давлатӣ аз ҷониби мақомоти давлатӣ ба амал бароварда мешавад, онро бо ҳайси як шакли ба амал баровардани ҳокимияти давлатӣ фаҳмидан мумкин аст. Назорати давлатӣ дар бахши фаъолияти соҳибкорӣ гуфта, низоми тафтиш ба мушоҳидаҳоеро меноманд, ки барои…
Муфассалтар »