Омори ахолии
1.Омори ахолй ва масъалахои асосии он
Омори ахолй шохаи кадимтарини илми омор буда, ахолй, таркиб, равандхои ба динамикам он алокамандро дар шароити мушаххаси тараккиёти чамъият аз чихатхои микдорй меомузад. Предмета омузиши ин сохаи омор ахолй ва конунияти инкишофи он мебошад.
Кулли одамон, ки дар худуди муайян (кисми давлат, давлат, гурухи давлатхо, кураи замин) зиндагй мекунанд, ахолй номида мешавад.
Дар замони мо ахолй объекта хаматарафа тадкикшаванда мебошад, зеро вай бевосита дар чараёни истехсолот иштирок намуда, натичахои онро истеъмол мекунад. Ахмияти омузиши омори ахолй вобаста ба чараёнхои дар чамъият ба вучудоянда ва шароити зиндагй руз то руз меафзояд.
Дар омори ахолй вохиди мушохида аксаран одами алохида мебошад, аммо дар баъзе холатхо оила шуда метавонад.
Дар омори ахолй объекта мушохида мачмуъхои гуногун шуда метавонанд. Масалан, тамоми ахолй (доимй, ё ин ки мавчуда), гуруххои алохидаи ахолй (ахолии кобили мехнат, бекорон, нафакахурхо, ахолии шахр, ё ин ки дехот, мардон ё занон ва гайра), оилахои чавон, таваллудшудагон дар як сол ва гайра.
Объект ва вохиди мушохида вобаста ба максади тадкикот интихоб карда мешавад.
Сарчашмахои асосии омори ахолй бахисобгирии чорй ва мушохидаи яквакта дар намуди баруйхатгирии интихобй, ё ин ки пурра мебошад.
Дар хар як тадкикоти омории мушаххаси ахолй масъалахои гуногун хал карда мешаванд. Аммо дар холати умумй омори ахолй масъалахои зеринро дида мебарояд:
муайянкунии шумораи ахолй ва чойгиршавии он дар худуди мамлакат;
омузиши таркиби ахолй (аз руи чине, синну сол, миллат, вазъи ичтимой, маълумот, шугл ва дигархо);
омузиши харакати табиии ахолй (таваллуд, фавт, афзоиши табиии ахолй, бастани акди никох ва чудошавй);
омузиши мухочирати ахолй;
тавсифи ичтимоии ахолй.
2. Омузиши шумораи ахолй ва чойгиршавии он дар худуди мамлакат
Фарки байни таваллудшудагон (фавтидагон) ва фавтидагон (таваллудшудагон), афзоиши (камшавии) табиии ахолй номида мешавад.
Фарки байни воридот (кучида омадахо) ва содирот (кучида рафтахо)-и ахолй афзоиши мухочирати ахолй номида мешавад. Дар холати воридот аз содирот кам будан камшавии механикй хосил мешавад. Бо максади муайянкунии динамикаи шумораи ахолй ва сарчашмахои ташкилёбии он аз расми 1 истифода мебарем:
Расми 1.
Аз руи мазмун, накши сарчашмахои алохидаи ташкилёбии ахолй намудхои динамика бо тарзи зерин таксим мешаванд:
намуди 1- афзоиши табиии ахолй аз афзоиши мухочират зиёд аст;
намуди 2- афзоиши табиии ахолй аз камшавии мухочират зиёд аст;
намуди 3 — афзоиши мухочират аз афзоиши табии зиёд аст;
намуди 4-афзоиши мухочират аз камшавии табий зиёд аст;
намуди 5 — камшавии табий аз афзоиши мухочират зиёд аст;
намуди 6 — камшави табии аз камшавии мухочират зиёд аст;
намуди 7 -камшавии мухочират аз камшавии табии зиёд аст;
намуди 8 — камшавии мухочират аз зиёдшавии табий зиёд аст.
Барои намудхои 1-4 афзоиш ва барои намудхои 5-8 камшавии
ахолй баамал меояд.
| Намуди1 намуди 8 | Намуди 2 намудиЗ |
| Намуди7. . . намуди 6 | шмуди4 намуди 5 |
Нишондихандахои динамикии чойгиршавии ахолй ва формулахои хисобкунии онхоро дар чадвали 1 меорем
Чадвали 1.
Нишондихандахои динамика ва чойгиршавии ахолй
| Нишон- диханда | Мазмуни нишон- | Тарзи хисобкуни |
| диханда | ||
| Шумораи | Дар даври | Аз руи маълумоти баруйхатгирй ё ин ки |
| ахолй | базисй So; | бахисобгирии чорй бо усули гардиши |
| дар даври | соли | |
| хисоботй Si; | ||
| Si дар даври i- | ||
| юм | нисбат ба база: | |
| Афзоиши | Зиёдшавй (+) | ∆S, = S-So |
| мутлаки | нисбат ба соли гузашта | |
| шумораи ахолй | Камшавй (-) (нафар) | ∆S’-S-S’-i |
| . Дар ин чо Si- ларачаи ибтидоии катор; Sn- дарачаи охирини | ||
| афзоиш ба | ||
| Афзо | хисоби миёна | катор. |
| иши мутлаки | дар як сол | |
| миёна | занчирй | = * юо % |
| Суръати | Т pi/n-1 | = * юо % |
| рушд | базисй | |
| Т pi/m-к | Тафзi /i-1 = Тpi /i-1 — 100% | |
| Суръати | Тафзi /i-k =Тpi /i-k — 100% | |
| афзоиш | занчирй Тафзi /i-1 | |
| Суръати | базисй Тафз.1/ i-k | |
| рушди | *100,дар ин чоSn- дарачаи | |
| миёнаи | дар асоси | |
| солона | суръати рушди занчирй | охирини катори динамики, n- адади |
| дар асоси | дарачахои катор. | |
| Кимати | маълумоти мутлак оиди | А= 0,01*ёинки ∆S/ |
| мутлаки як | шумораи | |
| фоизи | ахолй | |
| афзоиш | А- нисбати афзоиши |
| мутлак ба суръати афзоиш |
Мисоли 1. Маълумоти зерин мавчуд аст1:
Шумораи ахолии мукими дар охири сол ( хазор нафар)
| 1991 | 1992 | 1993 | 1994 | 1995 | 1996 | 1997 | 1998 | 1999 | 2000 |
| 5505,5 | 5567,2 | 5579,7 | 5633,8 | 5701,4 | 5769,1 | 5875,8 | 6001,3 | 6126,7 | 6250,0 |
Афзоиши мутлаки шумораи ахолй нисбат ба база, нисбат ба соли гузашта ва афзоиши мутлаки миёна ёфта шавад.
Аз формулаи чадвали 1 истифода бурда, афзоиши мутлаки шумораи ахолиро нисбат ба база муайян мекунем:
Аз формулаи чадвали 1 истифода бурда, афзоиши мутлаки шумораи ахолиро нисбат ба соли гузашта муайян мекунем:
I 1 Омори солонаи чумхурии Точикистон. Душанбе 2001 сах. 33
Акнун афзоиши мутлаки миёнаро хисоб мекунем:
хазор нафар.
Хисобкунии нишондихандахои демографй дар бисёр холатхо ба муайянкунии шумораи миёнаи ахолии худуд алокаманд мебошад. Интихоби тарзи хисоб аз маълумоти ибтидои вобастагй дорад.
Агар шумораи ахолй дар ибтидои давр (Si) ва дар охири давр (S2) маълум бошад, он гох шумораи миёнаи ахолй бо формулаи миёнаи арифметикии одцй хисоб карда мешавад:
(1)
Агар дар катори лахзавй аъзои катор аз якдигар дар масофахои баробар чойгир бошанд, он гох шумораи миёнаи ахолй аз руи формулаи зерин хисоб карда мешавад:
даринчоSi,S2,…,Sn — шумораиахолйдарибтидоимоххомебошад.
Шумораимиёнаиахолйбароикаторилахзавиидинамикиидарачахояшдармасофахоинобаробарчойгирбудаазруиформулаизеринхисобкардамешавад:
даринЧО£.,шумораимиёнаиахолйдарфосилаиI- юм, бо
формулаи дар боло овардашуда хисоб карда мешавад;
Мисоли 2. Барои маълумоти дар чадвали мисоли 1 овардашуда, суръати рушди занчирию базисй, суръати афзоиши занчирию базисй, суръати рушди миёна, кимати мутлаки як фоизи афзоиш, шумораи миёнаи ахолй ёфта шавад.
Аз формулахои чадвали 1 истифода бурда хосил мекунем:
Мувофики формулаи дар чадвали 1 овардашуда хосил
мекунем:
| Солхо | Суръати рушд | Суръати афзоиш | Кимати мутлаки 1% афзоишдазор нафар | ||
| базиси | занчири | базиси | занчири | ||
| 1992 | 101,2 | 101,2 | 1,2 | 1,2 | 55,056 |
| 1993 | 101,4 | 100,2 | 1,4 | 0,2 | 55,672 |
| 1994 | 102,3 | 101,0 | 2,3 | 1,0 | 55,797 |
| 1995 | 103,6 | 101,2 | 3,6 | 1.2 | 56,338 |
| 1996 | 104,8 | 101,2 | 4,8 | 1,2 | 57,014 |
| 1997 | 106,7 | 101,9 | 6,7 | 1.9 | 57,691 |
| 1998 | 109,0 | 102,1 | 9,0 | 2,1 | 58,758 |
| 1999 | 111,3 | 102,1 | 11,3 | 2,1 | 60,013 |
| 2000 | 113,5 | 102,0 | 13,5 | 2,0 | 61,267 |
= (1,2* 0,2*1,0*1,2 *1,2*1,9 *2,1*2,1*2,0)^ (1/9) = *-216
Мувофики формулаи (2) хосил мекунем:
= (1/2* 5505,5+ 5567,2+ 5579,7 + 5633,8+ 5701,4 + 5769Д + 5875,8+ 6001,3 + 6126,7 +
+1/2 *6250,0)/9 = 5792,533хазор нафар.
Шумораи ахолии синни кобили мехнат набударо ба шумораи
ахолии синни кобили мехнат мукоиса намуда, коэффитсиенти
сарбории ахолии кобили мехнатро муайян карда метавонем. Мисол. Гурухбандии ахолии Ч,Т аз руи синну сол дар чадвали зерин оварда шудааст.
Чадвали2. Таксимоти ахолии ЧТ ба гуруххо аз руи синну сол (хазор нафар)
| 1999 | 2000 | 2004 | |
| Тамоми ахолй | 6126,7 | 6250,0 | 6780,4 |
| Аз чумла дар | |||
| синни: | |||
| 0-4 | — | — | 835,2 |
| 5-9 | — | — | 869,1 |
| 10-14 | — | — | 875,2 |
| 15-19 | — | — | 846,5 |
| 20-69 | — | — | 3174,4 |
| 70 ва зиёда | — | — | 180,0 |
| Аз шумораи | т | ||
| у мумии ахолй: аз синни кобили | _ | — | |
| мехнат чавон; | — | — | 2579,5 |
| кобили мехнат; | — | — | 3842,3 |
| аз кобили | |||
| мехнат калон; | 358,6 |
3.Нишондихандахои харакати табии ва мухочирати ахолй
Шумораи ахолй доимй намебошад. Тагйирёбии шумораи ахолй аз хисоби таваллуд ва фавт харакати табий номида мешавад.
Нишондихандахои асосии харакати табииро тавсифдиханда, нишондихандахои таваллуд, фавт, афзоиши табий, инчунин коэффитсиетхои ба онхо зич алокаманд коэффитсиенти гардиши ахолй, акди никох, талок ва дигархо мебошанд.
Системаи нишондихандахое, ки бо ёрии онхо ба харакати табиии ахолй бахои умумй дода мешавад, дар чадвали 3 оварда шудааст.
| Нишондиханда | Мазмуни иишондиханда | Тарзи хисобкуни%о |
| 1 .Коэффитсиенти умумии таваллуд (п) 2.Коэффитсиенти умумии фавт (т) 3.Коэффитсиенти афзоиши табий (Кп-ш) 4.Коэффитсиенти гардиши ахолй (Kn+m) | Шумораи зинда таваллудшудагон (N) ба ЮООн. ахолй ба хисоби миёна дар сол (%о) Шумораи фавтидагон (М) ба ЮООн. ахолй ба хисоби миёна дар сол (%о) Афзоиши табий ба ЮООн. ахолй ба хисоби миёна дар сол Шумораи таваллудшудагон ва фавтидагон ба ЮООн. ахолй ба хисоби миёна дар сол | ёинки ё ин ки |
Чадвали 3. Нишондихандахои харакати табиии ахолй
Мисоли 3. Маълумоти зерин оиди хдракати табиии ахолии чумхурии Точикистон мавчуд аст1:
Шумораи ахолии доимй дар ибтидои сол 6126700
аз чумла занони синнашон аз 15-49 сола 1483400
Шумораи ахолии доимй дар охири сол 6250000
аз чумла занони синнашон аз 15-49 сола 1539700
Дар давоми сол:
таваллуд шуд 168750
фавтид 29375
кудакони то синни 1 сола фавтида 2568.
Талаб карда мешавад:
а) шумораи миёнаи солонаи ахолй ёфта шавад?
б) шумораи миёнаи солонаи занони синнашон 15-49 сола ёфта шавад?
коэффитсиентхои харакати табий (такрористехсолкунй) — и ахолй:
а) таваллуд;
б) фавт;
в) афзоиши табий;
г) сернаслй;
д) фавти тифл ёфта шавад?
коэффитсиенти гардиши ахолй ёфта шавад?
коэффитсиенти самаранокии такрористехсолкунии ахолй ёфта шавад?
Х,ал. Мувофики формулахои (1) ва чадвали (3) хосил мекунем:
1Омори солонаи чумхурии Точикистон. Душанбе 2001 сах 43-44
| .Коэффитсиенти такрористехсоли ИКТИСОДЙ (Ко) .Коэффитсиенти фавти тифл Кф т. | Х,иссаи афзоиши табий дар гардиши умумии ахолй Хиссаи тифлони то як сола фавтидаро дар шумораи таваллудшудагон ба 1000 н ахолй ба хисоби миёна нишон медихад |
a)(6126700+6250000)/2=6188350
б) = (1483400+ 1539700)/2 = 1511550 озанон
а)n = (N/S)* 1000 = (168750/6188350) * 1000 = 27,27 %о
б) m=(29375/6188350)*1000=4,75%о
б) Кn-m =((168750-29375)/6188350)* 1000=22,52%
г) Kсерн= (168750/1511550)* 1000= 111,64%о
д) Кф.m = (2568/168750) *1000 = 15,22%0
Kгард = ((168750-29375)/6188350)*1000 = 32,02%о
4.
Kсам= ((168750-29375)/(168750+29375))*1000=(139375/198125)*1000=703,47%0
Таваллуд, фавт ва афзоиши табиии ахолй бо ифодаи мутлак дар намуди шумораи таваллудшудагон, фавтидагон дар муддати вак;ти муайян ва фарки байни таваллудшудагон ва фавтидагон ба хисоб гирифта мешаванд.
Аммо нишондихандахои мутлаки харакати табиии ахолй, дарачаи таваллуд, фавт ва афзоиши табииро тавсиф дода наметавонанд, чунки онхо аз шумораи умумии ахолй вобастагй доранд. Барои хамин барои тавсифи харакати табиии ахолй нишондихандахои болой ба хар 1000н. хисоб карда мешаванд, яъне дар намуди бузургихои нисбй бо промилл (%о) ифода карда мешаванд.
Хангоми омузиши таваллуд коэффитсиенти махсуси таваллуд васеъ истифода бурда мешавад, ки баъзан нишондихандаи сернаслй номида шуда, хамчун нисбати адади таваллудшудагон ба шумораи миёнаи занони 15-49 сола муайян карда мешавад.
Гайр аз коэффитсиентхои номбаршуда дар омори ахолй коэффитсиентхои зерин истифода бурда мешаванд:
а) коэффитсиенти таваллуд барои занхои синну соли алохида;
б) коэффитсиенти умумии таваллуд (хамчун нисбати суммаи коэффитсиентхои таваллуди синну соли барои гуруххои синну соли яксола хисобкардашуда ба 1000н. муайян карда мешавад;
в) брутто — коэффитсиенти такрористехсолкунии ахолй адади миёнаи духтаронро нишон медихад, ки зан дар тамоми умраш таваллуд кардааст ( бо рохи зарб намудани коэффитсиенти умумии таваллуд ба 0,49- хиссаи духтарон дар байни таваллудшудагон муайян карда мешавад);
Чадвали 4
| Нишондиханда | Мазмуни нишондиханда | Тарзи хисобкунй |
| Синни миёнаи арусу домодхо Коэффитсиент и акди никох (h) Коэффитсиент и махсуси акди никох (h‘) Коэффитсиенти синни акди никох <ад | Синни акди никохбандии марду занхо Адади акди никохбастагон ба 1000 нафар ахолй ба хисоби миёнаи солона Адади акди никохбастагон ба 1000 нафар ахолй кобилии акди никох буда дар худуди дода шуда ба хисоби миёнаи солона (SB) Адади акди никох бастагон ба 1000 нафар ахолй кобили акди никох будаи дар синни х сола буда | Аз руи формулаи миёнаи арифметикии баркашидашуда h = (B)*1000 h’ = (B1s )*1000 hx’ = (B1s )*1000 |
| 1 .Коэффитсиенти талокдихй (n) Коэффитсиенти махсуси талокдихй (U) Коэффитсиенти синни талокдихй(Uх) | Адади талокдихй ба 1000 нафар ахолй ба хисоби миёна дар сол Адади талокдихй ба 1000 нафар ахолии дар синни акди никохбуда Адади талокдихй ба 1000 нафар ахолй х солаи дар акди никохбуда | N=(D/S)*1000 дар ин чо D — адади талокдихй дар сол U=(D/SB)*1000 Ux=(Dx/SxB)*1000 |
Нишондихандахои асосии акди никох ва талокдихй
Мисоли 4. Азруимаълумотизерин1
| Солхо | 1992 | 1993 | 1994 | 1995 | 1996 | 1997 | 1998 | 1999 | 2000 |
| Шумораи «олй дар эхири сол | 5567200 | 5579700 | 5633800 | 5701400 | 5769100 | 5875900 | 6001300 | 6126700 | 6250000 |
| Микдори 1ИКОХ | 46672 | 53946 | 38820 | 32078 | 28019 | 27250 | 22279 | 22743 | 26257 |
| Микдори галок | 6482 | 5293 | 4372 | 4342 | 4354 | 3994 | 2648 | 2334 | 2358 |
коэффитсиентхоиакдиникохваталокдихйёфташавад. Шумораи ахолй дар ибтидои соли 1992 -5505600 нафар буд.Х,ал. Дар чадвал шумораи ахолй дар охири сол оварда
| Сол | 1992 | 1993 | 1994 | 1995 | 1996 | 1997 | 1998 | 1999 | 2000 |
| Шумораи миёнаи солонаи ахолй | 5536400 | 5573450 | 5606750 | 5667600 | 5735250 | 5822500 | 5938600 | 6064000 | 6188350 |
Акнун коэффитсиентхои акди никох ва талокдихиро аз руи формулахои чадвали 4 муайян мекунем:
| Сол | 1992 | 1993 | 1994 | 1995 | 1996 | 1997 | 1998 | 1999 | 2000 |
| Коэффитсиенти акди никох | 8,43 | 9,67 | 6,92 | 5,66 | 4,89 | 4,68 | 3,75 | 3,75 | 4,24 |
| Коэффитсиенти талокдихй | 1,17 | 0,95 | 0,78 | 0,77 | 0,76 | 0,69 | 0,45 | 0,38 | 0,38 |
Шумораи ахолии пунктхои ахолинишин, минтакахои алохида на танхо аз хисоби харакати табий, балки аз хисоби мухочират низ тагйир меёбанд.
Чрйивазкунии ахолй дар дохили мамлакат мухочирати дохилй ва чойивазкунии ахолй аз як мамлакат ба мамлакати дигар мухочирати беруна номида мешавад.
Ба нишондихандахои мухочирати ахолй воридот, содирот ва афзоиши механикии ахолй мансуб мебошанд.
Формулахои хисобкунии нишондихандахои мухочират дар чадвали 5 оварда шудааст.
Омори солонаи чумхурии Точикистон. Душанбе 2001 сах 43-51
Чадвали 5. Нишондихандахои мухочирати ахолй
| Нишондиханда | Мазмуни нишондиханда | Тарзи хисобкуни |
| Коэффитсиенти кучиш KV Коэффитсиенти воридоти ахолйKv+ 3 .Коэффитсиенти содироти ахолй Kv- Коэффитсиенти зиндагй кардани навомадагон Kn Коэффитсиенти харакати ахолй | Фарки кучиш ба хазор нафар ахолии гурухи 1-юм ба хисоби миёнаи солона (V+ — адади воридот, V- -адади содирот) Адади воридот ба 1000 нафар ахолй ба хисоби миёнаи солона Адади содирот ба 1000 нафар ахолй ба хисоби миёнаи солона Вазни киёсии навомадагон барои зиндагии^ мукимй дар худуди додашуда ба адади умумии воридот ба худуди додашуда Вазни киёсии воридоти мувакдатй зиндагикунанда ба адади умумии воридот ба махали додашуда, % | Кv= кv–кvёинки Кv = ((V+-V-):*l 000 Kv+= (V+:*1000 Kv-=(V-:*1000 Kn=(SV0 :SV+)*1000 Kn-1=()Sx*1000 |
Мисоли 5. Х,аракати механикии ахолии Ч,УМ*УРИИ Точикистон дар соли 2000 бо маълумоти зерин тавсиф мешавад:
Шумораи миёнаи солонаи ахолй 6188350
Шумораи ахолии воридшуда 41875
Шумораи ахолии содиршуда 64375
Муайян карда шавад:
афзоишимухочират;
хдчмикучиш;
коэффитсиентиворидотиахолй;
коэффитсиентисодиротиахолй;
коэффитсиентиумумии шиддатнокии кучиш;
коэффитсиенти шиддатнокии гардиши кучиш;
коэффитсиенти самаранокии мухочират.
Хал. Аз формулахои чадвали 5 истифода бурда, хосил мекунем.
1. мух = В-С =41875-64375 = -22500,
яъне шумораи содирот нисбат ба воридот 22500 нафар зиёд мебошад.
QMyx=B+C=41875+64375= 10625 нафар;
а. КВ=(41875/6188350)* 1000=6,77%;
в. Кс= (64375/6188350)*1000=10,41%о;
Ку.ш= Кв-Кс=6,77-10,41= -3,64%о;
Кш г =((В+С)/$)* 1000 = 17,18%о;
e.КС.м. =(-22500/106250)* 1000—211,76%.
4. Пешгуии демографй
Пешгуии демографй тараккиёти ахолиро дар ояндаи наздик, ё ин ки дур пешбинй мекунад. Дар адабиёти махсус пешниходхои гуногун оиди таснифоти пешгуии демографй мавчуд аст.
Шумораи ахолиро баъди мудцати муайян бо усулхои гуногун вобаста аз зарурияти муайянкунии шумораи умумии ахолй, ё ин ки гуруххои синну соли алохида муайян кардан мумкин аст.
Шумораи умумии ахолй дар оянда дар асоси маълумот оид ба афзоишхои табий ва мухочирати ахолй дар мудцати муайяни вакт ва фарзият оиди бетагйир мондани конуният дар мудцати пешгуишаванда муайян карца мешавад.
Масалан, агар шумораи ахолй дар ибтидои ягон сол ва коэффитсиенти афзоиши умумии ахолй маълум бошад, он гох формулаи аз хама одцй барои хисобкунии ахолй баъди t сол чунин мебошад:
S1 = So(1+),
дар ин чо So- шумораи ахолй дар ибтидои сол;
t — адади сол, ки барояш шумораи ахолй пешгуй карда мешавад;
Кафз. умуми — коэффитсиенти афзоиши умумии ахолй дар даври аз даври накшавй пешистода.
Дигар усули пешгуии шумораи умумии ахолй дар асоси экстрополятсияи каторхои динамикй баробаркардашуда аз руи формулахои аналитикии муайян имкониазир аст. Масалан, агар барои баробаркунии маълумот оид ба шумораи ахолй барои якчанд сол функсияи нишондихандагии намуди y(t)=ablистифода бурда шавад, пас аз руи маълумоти аслй параметрхои ин хати кач а ва b -ро бо рохи ба формула гузоштани киматхои t, шартан нуктахои вактро ифодакунанда, яъне солхо муайян карда, киматхои имконпазири шумораи ахолиро барои дилхох даври t муайян мекунем. Дар ин формула параметри а шумораи ибтидоии ахолй хангоми t=0 будан, параметири b коэффитсиенти афзоиши умумй, яъне нишон медихад, ки чанд карат шумораи ахолй хар сол зиёд мешавад.
Дар аксарияти мавридхо муайянкунии шумораи умумии ахолй нокифоя мебошад, балки зарур аст, ки маълумоти нисбатан умумй оиди шумораи ахолй аз руи синну соли алохида ва чине хосил кунем.
Барои шумораи ахолиро аз руи синну соли алохида муайян намудан маълумоти зерин тартиб дода мешавад.
Маълумот оиди шумора ва таркиби синну соли ахолй дар ибтидои соли банакшагирифташуда;
Маълумот оиди коэффитсиенти зинда мондан, ки дар асоси чадвали фавт хисоб карда шудааст;
Маълумот оиди коэффитсиентхои синну соли таваллуд барои занхои синни 15-49 сола.
Шумораи ахолй аз руи синну сол барои хар як чине, масалан баъди як сол бо ёрии кучониши синну сол хисоб карда мешавад. Барои ин шумораи ахолии хар як синну сол ва чине ба коэффитсиенти мувофики зиндамони Рх зарб зада дар натича шумораи имконпазири ахолии синни х+1 баъди як сол ва хоказо муайян карда мешавад.
Аз руи вакт чунин пешгуихои ахолй гузаронида мешавад:
а) пешгуии чорй (барои соли хисоботй);
б) барои 5-10 соли наздик;
в) барои 10 сол ва зиёда аз он.
Пешгуй барои аз 15-20 сол зиёд мушкил мебошад, зеро хдракати табиии ахолиро донистан лозим мешавад. Аммо харакати табиие, ки хозир мавчуд аст, баъди 15- 20 сол тагйир ёфтанаш мумкин аст. Дар баъзе мамлакатхо барои 50-100 сол пешгуй мекунанд, ки ин аз хакикат дур аст.
Саволхои санчишй:
Омори ахолй чиро меомузад?
Ахолй чист?
Дар омори ахолй ба сифати вохиди мушохида чй гирифта мешавад?
Дар омори ахолй ба сифати объекти мушохида чй гирифта мешавад?
Дар холати умумй омори ахолй кадом масъалахоро меомузад?
Афзоиши табии ахолй чист?
Афзоиши мухочирати ахолй чист?
Шумораи ахолй чй гуна муайян карда мешавад?
Афзоиши мутлаки шумораи ахолй аз руи кадом формула хисоб карда мешавад?
Афзоиши мутлаки миёна аз руи кадом формула хисоб карда мешавад?
Суръати рушди занчирй аз руи кадом формула хисоб карда мешавад?
Суръати афзоиши базисй аз руи кадом формула хисоб карда мешавад?
Суръати рушди миёнаи солона дар асоси суръати рушди занчирй аз руи кадом формула хисоб карда мешавад?
Кдмати мутлаки як фоизи афзоиш чи гуна муайян карда мешавад?
Коэффитсиенти умумии таваллуд чист?
Коэффитсиенти умумии фавт чист?
Коэффитсиенти афзоиши табий чист?
Коэффитсиенти гардиши ахолй аз руи кадом формула хисоб карда мешавад?
Синни миёнаи домоду арусхо чй гуна муайян карда мешавад?
Коэффитсиенти акди никох, аз руи кадом формула хисоб карда мешавад?
Коэффитсиенти талокдихии ахолй аз руи кадом формула хисоб карда мешавад?
Коэффитсиенти кучиш (мухочират) — и ахолй аз руи кадом формула хисоб карда мешавад?
Коэффитсиенти воридоти ахолй аз руи кадом формула хисоб карда мешавад?
Коэффитсиенти содироти ахолй аз руи кадом формула хисоб карда мешавад?
Коэффитсиенти зиндагй кардани навомадагон аз руи кадом формула хисоб карда мешавад?
Дар холати маълум будани шумораи ахолй дар ибтидои сол ва коэффитсиенти афзоиши умумии ахолй шумораи ахолй чй гуна пешгуй карда мешавад?
Аз руи вакт чй гуна пешгуихои ахолй гузаронида мешавад?